پیام سپاهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
متحدان ایالات متحده نگرانند که رویکرد ترامپ در قبال ایران خطرناک است و منطقه را به چرخه جدیدی از درگیری سوق می‌دهد.
بازار ![]()
موج جدیدی از تحریم‌های شدید بین‌المللی، سیاست و اقتصاد ایران را تحت تاثیر خود قرار داده و اقتصاد از را تحت فشار قرار داده است و نگرانی‌ها در میان متحدان ایالات متحده در منطقه مبنی بر دور دیگری از درگیری‌ها را افزایش یافته داده است.
بازگشت چرخه جدید درگیری به منطقه؟
به نوشته سوزانا جورج، گزارش‌گر واشنگتن‌پست، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، ادعا می‌کند تحریم‌های دوباره اعمال شده سازمان ملل برای فشار آوردن به ایران برای بازگشت به مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای خود ضروری است. اما متحدان ایالات متحده نگرانند که این رویکرد خطرناک است و منطقه را به چرخه جدیدی از درگیری سوق می‌دهد.
ولی نصر، استاد مطالعات خاورمیانه و بین‌الملل در دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌المللی جان هاپکینز، گفت: «این یک قمار خطرناک است». او گفت هر چه ایران و ایالات متحده بدون از سرگیری مذاکرات بیشتر پیش بروند، احتمال از سرگیری درگیری بیشتر می‌شود. و اکنون که تحریم‌های موسوم به «اسنپ بک» دوباره اعمال شده‌اند، ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا دو طرف دوباره مذاکره کنند. نصر معتقدست: «نکته اصلی این است که اگر ایالات متحده واقعاً مذاکره با ایران را آغاز کند، عملاً به معنای توقف خصومت‌ها بین اسرائیل و ایران خواهد بود».
یک مقام اروپایی به واشنگتن پست گفت: «اعمال مجدد تحریم‌ها «گزینه ترجیحی» نبود و تلاش‌ها برای جلوگیری از تشدید تنش ادامه دارد». این مقام گفت: «درهای دیپلماتیک هنوز باز است و ما به راه حل نظامی برای بحران گسترش سلاح‌های هسته‌ای اعتقادی نداریم». بر اساس بررسی تصاویر ماهواره‌ای واشنگتن پست، در ماه‌های پس از حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، ساخت و ساز در یک سایت کلیدی زیرزمینی ایران افزایش یافته و احتمالا تهران با احتیاط در حال بازسازی باشد. ایران همچنین تهدید کرده است که در صورت اعمال مجدد تحریم‌ها، مانع ورود بازرسان هسته‌ای به کشور خواهد شد و در مجلس، نمایندگان مجلس خواستار خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای هستند.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گفته که از زمان آتش‌بس میان دو طرف، اقدام نظامی بیشتر علیه ایران روی میز بوده و این هفته مقامات اسرائیلی به رسانه‌های محلی گفتند که در حال بررسی حملات بیشتر هستند.
در نشانه‌ای از تشدید تنش‌های منطقه‌ای، رسانه‌های ایران گزارش‌های منبع باز مبنی بر اعزام تانکرهای سوخت آمریکایی به منطقه را منتشر کردند و گفتند که این خبر با اظهاراتی مبنی بر اینکه هدف از تحریم‌های اضافی «هموار کردن راه برای تهدیدهای نظامی» است، همزمان شده است.
اظهاراتی از این دست به ویژه برای متحدان ایالات متحده در خاورمیانه نگران کننده است. یک مقام ارشد عرب نزدیک به دولت ترامپ گفت: «منطقه امروز نمی‌تواند همان جنگ ایران و اسرائیل یا سایر جنگ‌های دو سال گذشته را تجربه کند. هزینه آن بسیار بالاست». او گفت که به همتایان آمریکایی خود توصیه می‌کند که «تنش‌زدایی» تنها جایگزین است.
چهار شرط دشوار
اما به گفته یک مقام آمریکایی دولت ترامپ معتقد است که اکنون زمان افزایش فشار است و بازگشت تحریم‌ها «فضای لازم» را برای «یک راه حل دیپلماتیک» ایجاد خواهد کرد. به ادعای این مقام آمریکایی، این فشار با هدف تشویق ایران به پذیرش چهار شرط سختگیرانه به عنوان مبنای مذاکرات جدید اعمال می‌شود: مذاکرات باید «معنی‌دار» و مستقیم باشد، تهران باید با غنی‌سازی صفر مواد هسته‌ای و محدود کردن برنامه موشکی خود موافقت کند و باید تأمین مالی نیروهای نیابتی خود را متوقف کند. چنین شرایطی از مهم‌ترین موانع در دور قبلی مذاکرات بودند و احتمالاً ایران آنها را به عنوان موانع غیرقابل اجرا تفسیر خواهد کرد.
مذاکره‌کنندگان ایران و آمریکا تابستان امسال طی دو ماه پنج دور مذاکره برگزار کردند، اما نتوانستند هیچ پیشرفتی در جهت دستیابی به توافق حاصل کنند. این مقام آمریکایی گفت که دولت ترامپ مدعی است که عدم پیشرفت به این دلیل است که ایرانی‌ها «جدی نبودند» و به تیم مذاکره‌کننده آنها اختیار رسیدن به توافق داده نشده بود. این مذاکرات با حمله اسرائیل به ایران در 13 ژوئن به حالت تعلیق درآمد.
پس از آن، جنگی 12 روزه بین اسرائیل و ایران رخ داد که با یک دور حمله ایالات متحده به سایت‌های هسته‌ای ایران همراه بود. این جنگ با یک توافق آتش‌بس لرزان پایان یافت، که شامل توافق‌نامه کتبی، سازوکارهای نظارتی یا مسیر دیپلماتیک برای صلح پایدار نبود. حتی با اعلام آتش‌بس، نتانیاهو تهدید به درگیری مجدد کرد. او گفت: «ما قصد نداریم پای خود را از روی پدال گاز برداریم». نتانیاهو هفته گذشته در سخنرانی خود در سازمان ملل ادعا کرد: «ما نباید به ایران اجازه دهیم ظرفیت‌های هسته‌ای نظامی خود را بازسازی کند. ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، این ذخایر باید از بین بروند».
تردید در مورد چتر امنیتی آمریکا
در این شرایط، شرکای ایالات متحده در خلیج فارس به ویژه آسیب‌پذیر به نظر می‌رسند. این منطقه شاهدحضور نظامی ایالات متحده، از جمله در بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی است. پس از حملات ایالات متحده در ماه ژوئن، ایران با حمله موشکی به یک پایگاه هوایی ایالات متحده در قطر پاسخ داد. از آن زمان، تنش‌ها فروکش نکرده است: حمله اسرائیل به مقامات حماس در دوحه در اوایل این ماه، نگرانی‌ها در خلیج فارس را در مورد تمایل ظاهری اسرائیل برای انجام حملات غیرقابل پیش‌بینی، حتی اگر تهدیدی برای بی‌ثبات کردن روابط منطقه‌ای باشد، افزایش داد و سوالات جدیدی را در مورد اثربخشی چتر امنیتی ایالات متحده مطرح کرد.
به گفته افشون استوار، متخصص ایران و استاد امور امنیت ملی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی در کالیفرنیا، دلایل زیادی وجود دارد که بعید است درگیری مجدد بین اسرائیل و ایران رخ دهد. او گفت: «اما اگر فرایند بازسازی تسریع شود، آنگاه اسرائیل ممکن است احساس کند که فقط باید هر از گاهی چمن‌ها را کوتاه کند». او گفت: «ممکن است وارد چرخه‌ای از درگیری کم‌شدت شوید که برای مدتی ادامه می‌یابد».
سال‌ها، اسرائیل از اقدام نظامی متناوب علیه حماس در غزه به عنوان «چمن‌زنی» یاد می‌کرد، عبارتی که منتقدان می‌گفتند عملیات نظامی بی‌پایانی را که فاقد اهداف استراتژیک بودند، توجیه می‌کند. و در لبنان، پس از آتش‌بس با حزب‌الله، اسرائیل به حملات خود به جنوب این کشور ادامه داد.
دیوار بی‌اعتمادی ضخیم
تحریم‌های اسنپ‌بک اعمال شده توسط سازمان ملل که در این هفته به اجرا درآمدند، شامل تحریم تسلیحات متعارف، ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم و محدودیت‌هایی بر برنامه موشک‌های بالستیک ایران، همراه با ممنوعیت‌های مسافرتی و مسدود کردن دارایی‌ها است. این محدودیت‌ها تحت توافق هسته‌ای سال 2015 برداشته شده بود. اعمال مجدد آنها یکی از آخرین بقایای این توافق را که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در دوره اول ریاست جمهوری خود از آن خارج شد، از بین می‌برد.
مقامات ایرانی تأثیر تحریم‌های جدید را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند. مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، هفته گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به خبرنگاران گفت: «در مورد وضعیت اقتصادی، واقعیت این است که ما 45 سال است که تحت تحریم هستیم، اگر بتوانیم اختلافات خود را حل کنیم، می‌توانیم بخش عمده‌ای از بحران فعلی را پشت سر بگذاریم». پزشکیان گفت که ایران همچنان مایل به تعامل است، اما هشدار داد که رابطه با ایالات متحده آسیب دیده است. او گفت: «دیوار بی‌اعتمادی بین ما و آمریکایی‌ها بسیار ضخیم و بلند است.»
پس از اعمال مجدد تحریم‌ها، کاهش ارزش پول ایران به رکورد دیگری رسید باعث افزایش تورم شد. پزشکیان در ایران به مقامات کشور گفت: «ایران تسلیم فشار نخواهد شد.»
از نظر مقام ارشد عرب مذکور، وضعیت فعلی ایران دلیلی برای احتیاط و جلوگیری از درگیری‌های نظامی بیشتر است. بسیاری در منطقه نگرانند که اقدام نظامی بیشتر علیه ایران می‌تواند موج‌هایی از بی‌ثباتی منطقه‌ای ایجاد کند. این مقام عرب گفت: «دیپلماسی باید راه پیش رو باشد».