سه شنبه ۱۳ آبان ۱۴۰۴

سیاسی

چین و امریکا: دیکاپلینگ ژئوپولیتیک

چین و امریکا: دیکاپلینگ ژئوپولیتیک
پیام سپاهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست علی آهنگر| خدا چین و امریکا را حفظ کند. این عبارتی بود که ترامپ بعد از دیدارش ...
  بزرگنمايي:

پیام سپاهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی آهنگر| خدا چین و امریکا را حفظ کند. این عبارتی بود که ترامپ بعد از دیدارش با همتای چینی در بوسان کره‌جنوبی منتشر کرد. او در این بیانیه از عبارت مهم‌تری که سیاست و ژئوپولیتیک جهان در قرن بیست و یکم را تغییر می‌دهد استفاده کرد و آن تعبیر «گروه 2» بود. او گفت: «دیدار من در گروه 2 با رییس‌جمهور چین برای هر دو کشور ما عالی بود.» این روزها تعبیرهای کاملا تازه و بدیعی وارد آسمان سیاست و ژئوپولیتیک جهانی شده است که تا پیش از این سابقه نداشت. عبارت گروه 2 بدیع‌ترین آنهاست. «پترو یوان» در کنار عبارت قدیمی «پترو دلار» رخ نموده است. چین «رقیب همتا» بر زبان اسکات بسنت جاری شده است و عناصر خاکی کمیاب که ترجیع‌بند نظم تازه جهانی است. عبارت‌های تعیین‌کننده و نظم‌ساز در سرتاسر قرن بیستم نفت، بنزین و گازوییل بودند. این واژگان دیگر در نظم قرن بیست و یکمی جایی ندارند. آنها جای‌شان را به عناصر خاکی کمیاب داده‌اند. عبارت دیگری که در آسمان ژئوپولیتیک این روزها قد کشیده است، تعبیر «دیکاپلینگ» است. دیکاپلینگ یعنی جدایی تدریجی اقتصاد و زنحیره‌های تامین بین دو کشور امریکا و چین. دیدار بوسان، تصویری زنده از جدایی تدریجی دو اقتصاد و دو ایدئولوژی بود. همان چیزی که تحلیلگران «دیکاپلینگ» می‌نامند: نه قطع کامل، بلکه کاهش وابستگی در فناوری، تجارت و زنجیره تأمین. این واژه را نخستین‌ بار مقام‌های اقتصادی امریکا به‌کار بردند. بیشترین کاربرد تعبیر دیکاپلینگ یا «جداسازی اقتصادی» در گفتارها و بیانیه‌های رسمی اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری امریکا نمود یافت. ازجمله در گفت‌وگویی که در 12 ماه مه 2025 با سی‌ان‌بی‌سی داشت. او در آنجا گفت: «جداسازی کامل یا دیکاپلینگ از چین را نمی‌خواهیم، اما جداسازی در ضرورت‌های استراتژیک را می‌خواهیم» که منظورش کالاهای استراتژیک مانند تراشه‌ها، عناصر خاکی کمیاب، هوش مصنوعی و امنیت‌ ملی بود. اسکات بسنت در گفت‌وگوی خبری 15 اکتبر نیز گفت: «اگر چین شریک غیرقابل اعتمادی باشد، جهان مجبور به دیکاپلینگ یا جداسازی خواهد شد.» صندوق بین‌المللی پول در بیانیه 15 اکتبر 2025 خود هشدار داد که: «اگر چین کنترل‌های صادراتی جدیدی اعمال کند.
 جهان با او دیکاپلینگ یا جداسازی خواهد کرد.» این استفاده‌ها نشان‌دهنده رویکرد اسکات بسنت است که دیکاپلینگ را نه به عنوان هدف نهایی، بلکه به عنوان اهرمی برای کاهش ریسک در برابر چین می‌خواهد. به عبارت دیگر، اسکات بسنت و امریکا تا اینجا به دیکاپلینگ یا جداسازی استراتژیک باور داشتند و اصرار می‌ورزیدند.
بازار
چین در برابر اما به «یکپارچگی اقتصاد جهانی» تاکید دارد. چنان‌که شی‌جین‌پینگ در سخنرانی سال 2022 در اجلاس داووس و نیز در سخنرانی کلیدی در مجمع ابتکار کمربند و جاده در 2023؛ و همچنین در نشست با مدیران عامل جهانی در 2025 چنین ابراز داشت که: «دیکاپلینگ تهدیدی برای زنجیره‌های تامین جهانی است. اما چین نیز در عمل، مانند امریکا، جداسازی استراتژیک خود را در حوزه‌های فناوری، هوش مصنوعی و عناصر خاکی کمیاب را پیش می‌برد.» اما نوع دیگری از جداسازی با وقوع اسنپ‌بک یا فعال‌شدن مکانیزم ماشه علیه ایران پیش آمد که از دیکاپلینگ چهره‌ای نهایی و ژئوپولیتیک ارائه کرد. در این رویکرد، چین در کنار روسیه و ایران از پذیرش بازگشت قطعنامه‌های تحریمی خودداری کرد و روز 18 اکتبر 2025 یا 26 مهر 1404 را روز پایان قطعنامه 2231 و پایان برجام و عادی شدن روابط ایران در سطح جهان در موضوع هسته‌ای اعلام کرد. این رویکرد، نامش دیکاپلینگ ژئوپولیتک بود. یعنی تغییر در سیاست و موازنه قوا در جهان.
نشست دو رهبر چین و امریکا در پنجشنبه 8 آبان 1404 در بوسان کره‌جنوبی سیمای ژئوپولیتیک در قرن بیست و یکم را تغییر داد و تثبیت کرد. این تغییر و تثبیت ژئوپولیتیک جهانی در بیانیه کوتاه ترامپ بعد از دیدارش با رهبر جین، در شبکه‌های اجتماعی جلوه یافت که نشست را نشست گروه 2 نامید.
در واکنش به این نشست، رسانه‌های غربی نیز از وقوع قدرت ‌نو در ژئوپولیتک جهانی پرده برداشتند. سی‌ان‌ان نوشت: «صرف‌نظر از نتیجه، چین برنده است.»
گاردین آورد: «امریکا قلدری بود که بحق مورد قلدری قرار گرفت.» 
نیویورک‌تایمز نشست بوسان را «یک پیروزی بزرگ» برای پکن‌ نامید.
فایننشال تایمز اما چین را یک «رقیب همتا» شناخت.
و در نهایت ترامپ در بیانیه‌اش در شبکه اجتماعی از نشست با چین در بوسان به عنوان «نشست گروه 2» یاد کرد. گروهی که حالا گروه‌هایی مانند گروه 7 و گروه پرطمطراق و بی‌خاصیت 20 را در عمل بی‌معنا می‌کند. جهان از این پس دو گروه بیشتر ندارد: گروه چین و گروه امریکا.
پس بیهوده نبود که ترامپ در پایان بیانیه‌اش نوشت: خدا چین و امریکا را حفظ کند.


نظرات شما