پیام سپاهان - وام نوسازی موتورسیکلت‌های فرسوده، گامی مثبت در مواجهه با بحران آلودگی هواست اما در مرحله اجرا با دو چالش حیاتی روبروست. ناتوانی اقتصادی خانوارها در پوشش شکاف قیمتی موتورسیکلت جدید و ضعف زیرساختی برای گذار تکنولوژیک به موتورسیکلت‌های برقی.
سقف وام نوسازی موتورسیکلت فرسوده 120 و 150 میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
آلودگی هوای پایتخت، شریان‌های تنفسی کلان‌شهر را مسدود کرده و موتورسیکلت‌های فرسوده نقش غیرقابل انکاری را در این بحران ایفا می‌کنند. بیش از 11 میلیون موتورسیکلت فرسوده روزانه در سطح شهر جولان می‌دهند. حالا دولت برای خلاص‌شدن از این غول‌های دودزا چاره‌ای اندیشیده. تسهیلات اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده. با این همه، مبلغ وام در مقایسه با واقعیت بازار آنچنان همخوانی ندارد. همچنین شتاب به سمت موتورسیکلت‌های برقی آن هم بدون زیرساخت با چالش‌هایی مواجه است که به نوبه خود حکم بمب ساعتی زیست‌محیطی را دارند تا انرژی پاک.
شرایط دریافت وام اسقاط موتورسیکلت و محاسبه اقساط
طرح اسقاط دو مسیر را پیش‌روی مالکان موتورسیکلت‌های فرسوده قرار داده: انتخاب موتور انژکتوری بنزینی یا خرید موتور برقی.
طرح نوسازی موتورسیکلت با اولویت اسقاط وسایل بنزینی بیش از شش سال کارکرد در کلان‌شهرها و سازوکار «کلید به کلید» انجام می‌شود (یعنی پس از اسقاط، بلافاصله وسیله جدید را دریافت می‌کنید).
این تسهیلات بدون سود پرداخت می‌شود؛ رقم وام تا سقف 120 میلیون تومان برای جایگزینی با موتورسیکلت‌های انژکتوری بنزینی جدید (با اقساط 36 ماهه) و 150 میلیون تومان برای موتورسیکلت‌های برقی در نظر گرفته است.
همچنین بازپرداخت وام 120 میلیونی برابر با 3 میلیون و 333 هزار تومان و رقم ماهیانه اقساط وام 150 میلیونی 4 میلیون و 166 هزار تومان محاسبه می‌شود.
در کنار این تسهیلات هم یارانه‌های نقدی اسقاطی شامل حدود 8.75 میلیون تومان برای بنزینی‌ها و 26.7 میلیون تومان برای برقی‌ها پرداخت خواهد شد؛ بنابراین رقمی که برای خرید موتورسیکلت بنزینی انژکتوری و موتورسیکلت برقی در دست خواهید داشت به ترتیب برابر با 128 میلیون و 750 هزار و 176 میلیون و 700 هزار تومان خواهد بود.
وام اسقاط 120 میلیونی و واقعیت بازار
اگرچه تسهیلات بدون سود، گامی مثبت تلقی می‌شود اما این خوش‌بینی در مواجهه با قیمت‌های واقعی در بازار موتورسیکلت دوپاره می‌شود. این وام‌ها حتی برای ساده‌ترین موتورسیکلت‌های صفر هم بخش کوچکی از هزینه کلی را پوشش می‌دهد.
برای مثال، قیمت کارخانه برخی مدل‌های 125 سی‌سی نظیر SYM گلکسی OR125 حدود 215 میلیون است. یعنی راکب باید حود 90 میلیون تومان به مبلغ تسهیلات (وام + یارانه اسقاط) اضافه کند.
با مثلا برای خرید موتورسیکلت محبوب‌تر هوندا ویو با قیمت 312 میلیون، راکب ملزم به پرداخت مبلغی بیش از 183 میلیون تومان از بودجه شخصی خود خواهد بود.
این رقم برای موتورسیکلت‌های اصلی ژاپنی و قدرتمندتر تا 300 میلیون تومان هم محاسبه می‌شود.
با این همه به نظر می‌رسد طرح فعلی عمده مانور خود را برای موتورسیکلت‌های برقی گذاشته؛ بطوری که برای تهیه موتورسیکلت برقی مدل X1 PRO PLUS با قیمت 190 میلیون تومان، کافیست تنها 14 میلیون به مبلغ تسهیلات دریافتی خود اضافه کنید.
با این حال، موتورسوارانی که سالیان سال از مرکب بنزینی استفاده کرده‌اند، در مواجه با موتورسیکلت برقی آزادی عمل خود را از دست خواهند داد؛ سوخت‌گیری در پمپ بنزین کمتر از پنج دقیقه زمان می‌برد و به راکب اجازه تردد چندین ساعته را می‌دهد، درحالیکه استفاده از موتورسیکلت‌های برقی مستلزم برنامه‌ریزی دقیق است. حتی بسیاری از مدل‌های نیازمند شارژ مجدد (هر دو ساعت یکبار) هستند.
علاوه بر این، موتورسیکلت‌های برقی توان حمل یک نفر را دارند که همین امر بسیاری را از خرید منصرف می‌کند.
چرا موتورسیکلت برقی نه؟
رقم وام اسقاط و جایگزینی موتورسیکلت فرسوده با مدل برقی تا 176 میلیون تومان برآورد شده. وعده‌ای که با چالش‌های فنی و زیست‌محیطی پنهانی همراه است.
بزرگترین سد به قیمت بالای باتری‌های لیتیومی بازمی‌گردد که هزینه تعویض آن معادل خرید یک موتورسیکلت بنزینی کارکرده است. همین امر، موتورسیکلت‌های برقی را بسوی باتری‌های سربی-اسیدی سوق داده. باتری‌هایی با عمر (نهایتا یک‌ونیم سال) کوتاه و آلودگی زیست‌محیطی پنهان.
دفع این باتری‌ها در غیاب زیرساخت‌های استاندارد بازیافت، حجم عظیمی از زباله‌های الکترونیکی سمی وارد چرخه دفع نامنظم شهری خواهد کرد -نیت اولیه طرح یعنی کاهش آلودگی به یک آلودگی نوع دوم بدیل خواهد شد.