پیام سپاهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ایران که از دیرباز با خطر خشکسالی دست‌به‌گریبان بوده، اکنون به دلیل برخی سیاست‌های نادرست در مدیریت منابع آب، این بحران بیش از پیش تشدید شده؛ مسأله‌ای که خود رئیس‌جمهور نیز به آن اذعان کرده است.
این روزها، ایران با دو بحران بزرگ و نفس‌گیر، دست به گریبان است؛ کم‌آبی شدید و بحران انرژی.
سفره‌های آب زیرزمینی این سرزمین که روزگاری چشمه‌های جوشان حیات بودند، اکنون به حوضچه‌هایی کم‌عمق و بی‌رمق تبدیل شده‌اند. در بسیاری از شهرها، فشار آب چنان افت کرده است که ساعت‌ها شیرهای خانه‌ها خشک می‌مانند و قطره‌ای آب از آن‌ها نمی‌چکد. مردم در برخی مناطق در جست‌وجوی تانکرهای آب هستند و قدر هر قطره آبی را که به دست می‌آورند، می‌دانند.
در کنار این بحران، موج گرمای بی‌سابقه‌ای نیز کشور را در بر گرفته است. ماه گذشته، شاخص گرما در بخشی از ایران به 149 درجه فارنهایت (برابر با 65 درجه سانتی‌گراد) رسید و آن منطقه را به یکی از داغ‌ترین نقاط کره زمین تبدیل کرد.
این گرمای سوزان، در کنار خاموشی‌های مداومی که ناشی از کمبود انرژی است و ماه‌هاست زندگی روزمره را مختل کرده، فشاری طاقت‌فرسا بر مردم وارد آورده است.
دولت این هفته با صدای بلند، زنگ هشدار را به صدا درآورد: بسیاری از مخازن آب کشور به ویژه آن‌هایی که آب شرب تهران را تأمین می‌کنند، در آستانه خشک شدن قرار دار‌ند. مقامات اعلام کرده‌اند که منابع آبی پایتخت تنها برای چند هفته دیگر دوام خواهند آورد و از مردم خواسته‌اند تا مصرف آب را به شدت کاهش دهند.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، روز دوشنبه در نشست هیأت دولت هشدار داد: «بحران آب بسیار جدی‌تر از چیزی است که امروز درباره‌اش سخن می‌گوییم. اگر همین حالا تصمیمات فوری نگیریم، در آینده با شرایطی روبه‌رو خواهیم شد که دیگر قابل جبران نخواهد بود.»
او با صراحت افزود: «نمی‌توانیم این مسیر را ادامه دهیم».
در ایران که از دیرباز با خطر خشکسالی دست‌به‌گریبان بوده، اکنون به دلیل برخی سیاست‌های نادرست در مدیریت منابع آب، این بحران بیش از پیش تشدید شده است؛ مسأله‌ای که خود رئیس‌جمهور نیز به آن اذعان کرده است. در کنار آن، تغییرات اقلیمی نیز بر وخامت اوضاع افزوده‌اند؛ این کشور طی پنج سال گذشته، پی‌درپی با خشکسالی روبه‌رو بوده است.
اکنون این وضعیت به مرحله‌ای رسیده است که دولت روز چهارشنبه، تمامی ادارات دولتی و خدمات عمومی را در تهران و ده‌ها شهر دیگر تعطیل کرد و یک تعطیلی سه‌روزه اعلام شد، با این امید که مصرف آب و برق کاهش یابد.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، هشدار داد که ممکن است تعطیلی‌های مشابه، به صورت هفتگی در دیگر شهرها نیز اجرا شود و پیشنهاد کرد که مردم در این روزها به تعطیلات بروند.
زندگی در سایه کمبود و قطعی آب
این هفته، شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز اعلام کرد: فشار آب در پایتخت به حدی کاهش یافته که در بسیاری از ساختمان‌های بلند، آب حتی به طبقه دوم هم نمی‌رسد. تهران، شهری با 10 میلیون نفر جمعیت، این روزها با واقعیتی تلخ دست و پنجه نرم می‌کند؛ بسیاری از ساکنان، به ویژه در آپارتمان‌های مرتفع، با مشکل جدی بی‌آبی مواجه‌اند.
تصور کنید آب، قطره‌قطره از شیرها می‌چکد؛ آنقدر کم که شستن ظروف، لباس‌ها یا حتی استفاده از سرویس بهداشتی دشوار شده است. برخی از شهروندان تهرانی در گفت و گوهای خود از این وضعیت گلایه کرده‌اند و می‌گویند در بعضی محله‌ها، خدمات آبرسانی تا 48 ساعت کامل قطع شده بود. در این شرایط دشوار، تلاش برای ذخیره‌سازی آب به امری حیاتی تبدیل شده است. بسیاری از خانواده‌ها و مجتمع‌های مسکونی به دنبال خرید تانکرهای آب هستند تا شاید بتوانند اندکی آب برای روزهای بی‌برقی و بی‌آبی آینده ذخیره کنند.
کارشناسان محیط زیست معتقدند که ریشه‌های بحران عمیق آب در ایران به دهه‌ها سوء مدیریت منابع و سیاست‌های غلط بازمی‌گردد. توسعه بی‌رویه و شتاب‌زده مناطق شهری، که عطش آب را روزافزون کرده، در کنار تخلیه بی‌محابای آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی بی‌برنامه، ذخایر حیاتی کشور را به شدت کاهش داده است.
همچنین، ساخت و ساز بی‌رویه سدها، با برهم زدن تعادل طبیعی اکوسیستم‌های آبی، به مشکلات زیست‌محیطی دامن زده است. فراتر از این‌ها، انتقال آب از طریق خطوط لوله به مناطق کویری مرکزی برای تغذیه صنایع آب‌بری چون فولادسازی، فشار مضاعف و غیرقابل تحملی بر منابع آبی شکننده کشور وارد کرده است.
خشکسالی بی‌سابقه و فرونشست زمین: هشداری جدی برای ایران
تغییرات اقلیمی این روزها به وضوح بر پیکر ایران چنگ انداخته و بحران آب را به اوج خود رسانده است. وزارت نیرو اعلام کرده که در پنج سال گذشته، میزان بارندگی سالانه از حدود 28 سانتی‌متر به کمتر از 15 سانتی‌متر سقوط کرده که شدیدترین خشکسالی در نیم قرن اخیر را رقم زده است. این فاجعه تا جایی پیش رفته که به گفته محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، ذخایر آب در چهار سد اصلی تأمین‌کننده آب شرب پایتخت، به تنها حدود 14 درصد ظرفیتشان کاهش یافته است.
پیامدهای این خشکسالی عمیق، در جای‌جای کشور قابل مشاهده است. تالاب‌های سرسبز و پرآب دیروز، امروز به بیابان‌هایی از شن و غبار تبدیل شده‌اند و چاه‌ها یکی پس از دیگری خشک می‌شوند. کشاورزی و دامداری، آسیب دیده و محصولات و دام‌ها در حال نابودی هستند؛ اما شاید نگران‌کننده‌تر از همه، پدیده فرونشست زمین است که پس از تخلیه بی‌رویه آبخوان‌ها، با سرعتی زیاد در حال پیشروی است.
مقامات هشدار می‌دهند که در تهران، بخش‌هایی از شهر سالانه بیش از 30 سانتی‌متر فرونشست می‌کنند. دریاچه‌ها و مخازن آبی که روزگاری پاتوق تابستانی برای قایق‌رانی، ماهیگیری و شنا بودند، حالا یا کاملا خشک شده‌اند یا به مرداب‌های کوچکی تقلیل یافته‌اند.
بازار ![]()