پیام سپاهان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
معماری صلح اوکراین نه در کی‌یف یا واشنگتن، بلکه در یک تماس پنج‌دقیقه‌ای میان فرستاده ترامپ و دستیار ارشد پوتین آغاز شد؛ جایی که ویتکاف به طرف روسی یاد داد چگونه دل رئیس‌جمهور آمریکا را به دست بیاورد. استیو ویتکاف، فرستاده ریاست‌جمهوری آمریکا، ماه گذشته و در حالی که سرمست از پیروزی معامله صلح غزه بود، تماسی تلفنی با یک مقام ارشد کرملین برقرار کرد تا پیشنهاد دهد آنها روی طرح مشابهی برای اوکراین کار کنند و ولادیمیر پوتین باید این موضوع را با دونالد ترامپ مطرح کند. در تماس 14 اکتبر که کمی بیش از پنج دقیقه طول کشید، ویتکاف به یوری اوشاکوف، دستیار ارشد سیاست خارجی پوتین، مشاوره داد که رهبر روسیه چگونه باید سر صحبت را با ترامپ باز کند. راهنمایی‌های او شامل پیشنهادهایی برای تنظیم تماس ترامپ-پوتین پیش از سفر ولودیمیر زلنسکی به کاخ سفید در اواخر همان هفته و استفاده از توافق غزه به عنوان راه ورود بود.
طبق صدای ضبط‌شده این مکالمه که توسط بلومبرگ بررسی و پیاده شده، ویتکاف به اوشاکوف گفت: «ما یک طرح 20ماده‌ای ترامپ را کنار هم گذاشتیم که 20 امتیاز برای صلح بود و من فکر می‌کنم شاید همین کار را با شما انجام دهیم». ترامپ وقتی درباره رویکرد ویتکاف مورد پرسش قرار گرفت، گفت که تماس را بررسی نکرده اما شنیده است که یک «مذاکره استاندارد» بوده است. ترامپ روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: «او باید این را به اوکراین بفروشد. او قرار است اوکراین را به روسیه بفروشد. این کاری است که یک معامله‌گر انجام می‌دهد». او افزود: «باید بگویید، ببینید، آنها این را می‌خواهند، باید آنها را به این قانع کنید. تصور می‌کنم او همین حرف را به اوکراین هم می‌زند، چون هر طرف باید بده‌بستان داشته باشد». دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، فورا به درخواست اظهارنظر پاسخ نداد.
بازار ![]()
این مکالمه برای نخستین بار بینشی مستقیم از تاکتیک‌های اخیر ویتکاف برای مذاکره با روسیه ارائه می‌دهد و به نظر می‌رسد نقطه پیدایش طرح صلح 28ماده‌ای باشد که اوایل این ماه بیرون آمد؛ طرحی که آمریکا اوکراین را تحت فشار گذاشته تا آن را به عنوان مبنای توافق بپذیرد. پوتین این ماه گفت باور دارد طرح آمریکا می‌تواند به عنوان مبنایی برای حل‌وفصل صلح استفاده شود. او در جلسه شورای امنیت روسیه به مقامات ارشد گفت که طرح 28ماده‌ای هنوز با جزئیات با آمریکا بحث نشده، اما مسکو نسخه‌ای از آن را دریافت کرده است.
خوش‌بینی ترامپ و دستور به ویتکاف
ترامپ روز سه‌شنبه گفت که به ویتکاف دستور داده با پوتین دیدار کند، با این امید که طرح صلح نهایی شود. رئیس‌جمهور آمریکا در پستی در «تروث‌سوشال» نوشت: «طرح صلح 28ماده‌ای اصلی که توسط ایالات متحده تدوین شده بود، با ورودی‌های اضافی از هر دو طرف دقیق‌تر شده و فقط چند نقطه اختلاف باقی مانده است». در زمان تماس ویتکاف-اوشاکوف، ترامپ غرق در موفقیت تلاش‌هایش برای پایان جنگ در غزه بود. روز قبل از آن، او پس از تضمین آزادی 20 گروگان زنده نهایی که در دست حماس بودند، تبدیل به اولین رئیس‌جمهور آمریکا از سال 2008 شده بود که در کنست اسرائیل سخنرانی می‌کرد. با این حال، نگرش ترامپ نسبت به پوتین به نظر می‌رسید که رو به تلخی می‌رود. در حالی که او برای دیدارش با زلنسکی در 17 اکتبر آماده می‌شد، در حال بررسی ارائه موشک‌های دوربردتر تاماهاک به اوکراین، بحث درباره تحریم‌های تازه علیه روسیه و ابراز ناامیدی از پوتین بود. ترامپ در 14 اکتبر، همان روزی که ویتکاف با اوشاکوف صحبت کرد، گفت: «نمی‌دانم چرا او به این جنگ ادامه می‌دهد». او افزود: «او فقط نمی‌خواهد آن جنگ را تمام کند و من فکر می‌کنم این دارد چهره او را بسیار بد جلوه می‌دهد».
راهنمایی محرمانه به کرملین
طی تماس با اوشاکوف، ویتکاف به همتای روسی خود گفت که احترام عمیقی برای پوتین قائل است و به ترامپ گفته باورش این است که روسیه همیشه خواستار توافق صلح بوده است. فرستاده آمریکا به سفر قریب‌الوقوع زلنسکی به واشنگتن اشاره کرد و پیشنهاد داد پوتین می‌تواند پیش از آن دیدار با ترامپ صحبت کند. ویتکاف گفت: «زلنسکی جمعه به کاخ سفید می‌آید. من به آنجا خواهم رفت چون آنها مرا آنجا می‌خواهند، اما فکر می‌کنم اگر ممکن باشد تماس با رئیس شما را قبل از آن جلسه جمعه داشته باشیم». اوشاکوف از ویتکاف پرسید آیا برای پوتین «مفید» خواهد بود که به ترامپ زنگ بزند و ویتکاف تأیید کرد که چنین خواهد بود. او همچنین توصیه کرد که پوتین بابت معامله صلح غزه به ترامپ تبریک بگوید، بگوید که روسیه از آن حمایت کرده و اینکه او به رئیس‌جمهور به عنوان مرد صلح احترام می‌گذارد. ویتکاف گفت: «با این کار، تماس واقعا خوبی خواهد شد». سپس ویتکاف افزود: «این چیزی است که فکر می‌کنم شگفت‌انگیز خواهد بود». «شاید او به پرزیدنت ترامپ بگوید: می‌دانی، استیو و یوری درباره یک طرح 20ماده‌ای بسیار مشابه برای صلح بحث کردند و این می‌تواند چیزی باشد که ما فکر می‌کنیم ممکن است اوضاع را کمی تکان دهد»؛ اوشاکوف ظاهرا بخشی از این نصیحت را پذیرفت. او گفت پوتین «تبریک خواهد گفت» و خواهد گفت «آقای ترامپ یک مرد صلح واقعی است». ترامپ و پوتین دو روز بعد، به درخواست روسیه، تماس خود را برقرار کردند و رئیس‌جمهور آمریکا مکالمه دو ساعت و نیمه را «بسیار سازنده» توصیف کرد. پس از آن، او برنامه‌هایی برای دیدار با رهبر روسیه در بوداپست اعلام کرد، نشستی که هنوز برگزار نشده است و همچنین اشاره کرد که پوتین بابت توافق غزه به او تبریک گفته است.
ملاقات‌های میامی و سند روسی
به دنبال آن تماس، ویتکاف با کریل دیمیتریف، یک مشاور ارشد دیگر کرملین، در میامی دیدار کرد؛ این موضوع طبق مصاحبه‌ای است که دیمیتریف با اکسیوس انجام داد. دیمیتریف به اکسیوس گفت که از 24 اکتبر سه روز را در میامی گذرانده است. سخنگوی دیمیتریف از اظهارنظر خودداری کرد. در 29 اکتبر، دیمیتریف و اوشاکوف تلفنی به زبان روسی صحبت کردند و درباره اینکه مسکو چقدر باید با قدرت روی خواسته‌هایش در هر پیشنهاد صلحی پافشاری کند، بحث کردند؛ این نیز طبق صدای ضبط‌شده دیگری است که بلومبرگ بررسی کرده است. در حالی که دو دستیار پوتین گزینه‌های مختلف را بررسی می‌کردند، اوشاکوف استدلال کرد که در ارائه‌هایشان به کاخ سفید باید «حداکثر» را بخواهند. او به همکارش گفت نگران است که آمریکا ممکن است هر پیشنهادی را بد تعبیر کند و ممکن است چیزی را حذف کند اما بعد ادعا کند توافقی وجود داشته و این ریسک پایان مذاکرات را در پی دارد. دیمیتریف، که ریاست صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه را نیز بر عهده دارد، پیشنهاد کرد یک کاغذ را به صورت غیررسمی به اشتراک بگذارند و گفت مطمئن است حتی اگر آمریکا نسخه روسیه را کاملا نپذیرد، دست‌کم کاری بسیار نزدیک به آن انجام خواهد داد. او بعدا به اوشاکوف اطمینان داد که به آنچه به او گفته شده بگوید پایبند خواهد بود و اوشاکوف هم می‌تواند بعدا درباره آن کاغذ با «استیو» بحث کند. بلومبرگ نتوانسته دقیقا تأیید کند روسیه چه پیشنهادهایی را با آمریکا به اشتراک گذاشته و آنها تا چه حد شکل نهایی نقشه راه 28ماده‌ای را تعیین کرده‌اند. با این حال، از آن زمان اوکراین تحت فشار شدید قرار گرفته تا پیشنهادی را بپذیرد که ویتکاف با کمک همتایانش در کرملین تدوین کرده است. مقامات آمریکایی تهدید کرده بودند اگر زلنسکی از پذیرش پیشنهاد امتناع کند، حمایت اطلاعاتی حیاتی از ارتش اوکراین را قطع خواهند کرد، هرچند کی‌یف از آن زمان امتیازاتی گرفته و آمریکا را متقاعد کرده پس از گفت‌وگو با مارکو روبیو، وزیر خارجه، در روز یکشنبه، سرعت را کم کند.
جزئیات طرح و شروط مسکو
طبق شرایطی که اولین بار اوایل این ماه از طرف آمریکا پیشنهاد شد، اوکراین باید نیروهایش را از بخش‌هایی از منطقه شرقی دونباس که روسیه نتوانسته با نیروی نظامی تصرف کند، خارج کند. این منطقه به یک منطقه حائل غیرنظامی بی‌طرف تبدیل می‌شود که در سطح بین‌المللی به عنوان روسی شناخته خواهد شد. مسکو همچنین شناسایی دوفاکتوی ادعاهای روسیه بر مناطق کریمه، لوهانسک و دونتسک را به دست می‌آورد. بیشترِ باقی‌مانده خط مقدم، ازجمله در خرسون و زاپوریژیا، عملا منجمد خواهد شد. اوکراین و متحدان اروپایی‌اش اصرار داشته‌اند که جنگ باید در امتداد خطوط فعلی متوقف شود. اینها برخی از شرایطی هستند که به نظر می‌رسد ویتکاف و اوشاکوف در تماس ماه گذشته خود پیش‌نمایش کرده‌اند. ویتکاف گفت: «بین خودمان باشد، من می‌دانم برای انجام یک توافق صلح چه چیزی لازم است. دونتسک و شاید یک تبادل زمین در جایی. اما من می‌گویم به‌جای اینکه این‌طوری حرف بزنیم، بیایید امیدوارانه‌تر صحبت کنیم چون فکر می‌کنم ما اینجا به یک معامله خواهیم رسید». او افزود: «رئیس‌جمهور به من فضا و اختیار زیادی می‌دهد تا به معامله برسم. پس اگر بتوانیم آن فرصت را ایجاد کنیم که بعد از این من با یوری صحبت کردم و مکالمه‌ای داشتیم، فکر می‌کنم می‌تواند منجر به چیزهای بزرگی شود». اوشاکوف پاسخ داد: «باشه، خوب به نظر می‌رسد».
افشاگری رویترز: منشأ روسی سند صلح
رویترز نیز گزارش داد طرح صلح 28ماده‌ای مورد حمایت آمریکا برای پایان جنگ اوکراین که هفته گذشته علنی شد، برگرفته از کاغذی است که روسیه در ماه اکتبر به دولت ترامپ ارائه کرد؛ این را سه منبع آگاه اعلام کردند. این منابع گفتند روس‌ها این کاغذ را که شروط مسکو برای پایان جنگ را ترسیم می‌کرد، در اواسط اکتبر و پس از دیدار دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی در واشنگتن، با مقامات ارشد آمریکایی به اشتراک گذاشتند. این کاغذ که یک ارتباط غیررسمی است و در ادبیات دیپلماتیک به عنوان غیررسمی شناخته می‌شود، حاوی ادبیاتی بود که دولت روسیه پیش‌تر بر سر میز مذاکره مطرح کرده بود، ازجمله امتیازاتی که اوکراین رد کرده بود؛ مانند واگذاری بخش درخورتوجهی از خاک خود در شرق. این نخستین تأییدیه است مبنی بر اینکه این سند -که وجودش ابتدا از طرف رویترز در اکتبر گزارش شد- یک ورودی کلیدی در طرح صلح 28ماده‌ای بوده است. وزارت خارجه آمریکا و سفارتخانه‌های روسیه و اوکراین در واشنگتن به درخواست اظهارنظر پاسخ ندادند. کاخ سفید مستقیما درباره «نان-پیپر» نظر نداد اما به اظهارات ترامپ ارجاع داد که گفته بود درباره پیشرفت طرح 28ماده‌ای خوش‌بین است. ترامپ نوشت: «با امید به نهایی‌کردن این طرح صلح، من به فرستاده ویژه خود، استیو ویتکاف دستور داده‌ام با پرزیدنت پوتین در مسکو دیدار کند و هم‌زمان دن دریسکول، وزیر ارتش، با اوکراینی‌ها دیدار خواهد کرد». مشخص نیست چرا و چگونه دولت ترامپ به سند روسی تکیه کرده تا به شکل‌گیری طرح صلح خودش کمک کند. منابع گفتند برخی مقامات ارشد آمریکایی که آن را بررسی کردند، ازجمله وزیر خارجه مارکو روبیو، معتقد بودند درخواست‌های مطرح‌شده از سوی مسکو احتمالا از طرف اوکراینی‌ها به طور کامل رد خواهد شد.
تردید درباره نفوذ روسیه
پس از ارائه کاغذ، روبیو تماسی با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، داشت که طی آن درباره کاغذ بحث شد. روبیو این هفته در ژنو به خبرنگاران اذعان کرد «تعداد زیادی یادداشت‌های غیررسمی و چیزهایی از این قبیل» دریافت کرده، اما توضیح بیشتری نداد. از زمانی که طرح صلح اولین بار از طرف اکسیوس گزارش شد، شک و تردید در میان مقامات و قانون‌گذاران آمریکایی افزایش یافته است؛ بسیاری از آنها طرح را فهرستی از مواضع روسیه می‌دانند و نه یک پیشنهاد جدی. با این حال، ایالات متحده بر اوکراین فشار آورده و هشدار داده اگر اوکراین امضا نکند، می‌تواند کمک‌های نظامی خود را محدود کند. این طرح دست‌کم تا حدودی در جریان دیداری میان جرد کوشنر، داماد ترامپ، استیو ویتکاف فرستاده ویژه و کریل دیمیتریف رئیس یکی از صندوق‌های ثروت حاکمیتی روسیه در میامی در ماه گذشته تنظیم شد. دو منبع آگاه به رویترز گفتند افراد کمی در وزارت خارجه و کاخ سفید در جریان آن برخورد قرار گرفتند. بلومبرگ روز سه‌شنبه گزارش داد که ویتکاف به یوری اوشاکوف، مشاور بلندپایه کرملین، درباره نحوه صحبت پوتین با ترامپ مشاوره داده است. طبق متن تماس‌های به‌دست‌آمده از طرف این خبرگزاری، اوشاکوف و ویتکاف از همان 14 اکتبر به یک «طرح 20ماده‌ای» احتمالی اشاره کردند. ظاهرا دامنه آن طرح طی گفت‌وگوهای بعدی با دیمیتریف گسترش یافت.
اصلاح طرح پس از واکنش جهانی
پیشنهاد آمریکا که مقامات واشنگتن و اروپا را غافلگیر کرد، موجی از دیپلماسی را در سه قاره به راه انداخت. به گزارش ای‌بی‌سی‌نیوز، طرح اصلی از آن زمان به طرز چشمگیری تغییر کرده است: 9 مورد از 28 بند اصلی پس از گفت‌وگوها میان مقامات ارشد آمریکا و اوکراین حذف شده‌اند. گروهی از سناتورهای دو حزب روز شنبه گفتند روبیو به آنها گفته طرح 28ماده‌ای طرح آمریکا نیست، بلکه فهرست آرزوهای روسیه است، هرچند کاخ سفید و وزارت خارجه به‌شدت انکار کردند که روبیو آن را این‌گونه توصیف کرده باشد. در بحث‌های بعدی، یک هیئت ارشد آمریکایی شامل روبیو موافقت کرد که برخی از طرف‌دارترین بخش‌های روسی طرح را طی جلسات در ژنو با مقامات اروپایی و اوکراینی حذف یا اصلاح کند. دریسکول در‌حال‌حاضر با یک هیئت روسی در ابوظبی دیدار می‌کند. به گفته یک مقام آمریکایی، هیئت اوکراینی نیز برای گفت‌وگو با تیم آمریکایی در امارات متحده عربی حضور دارد. روز سه‌شنبه، مقامات اوکراینی گفتند از چارچوب اصلاح‌شده معامله صلح که از آخرین گفت‌وگوها بیرون آمده، حمایت می‌کنند، اما تأکید کردند که حساس‌ترین مسائل -امتیازات ارضی به‌ویژه بحث‌برانگیز است- باید در دیدار احتمالی زلنسکی و ترامپ حل‌وفصل شود.