بزرگنمايي:

پیام سپاهان - ایران /متن پیش رو در ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
گفت وگو با حمیدرضا جلایی‌پور استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران.
چرا در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم با پدیده‌ای به نام مسعود پزشکیان روبه رو شدیم؟
به علل متفاوتی می‌توان اشاره کرد، من فقط به دو عامل اشاره می‌کنم. اول اینکه انتخابات ١4٠٠ به روشنی نشان داد که جمهوری اسلامی که از درون یک انقلاب مردمی متولد شده بود، با «کسری محبوبیت» روبه‌رو شده بود. لذا انتخابات در ١4٠٣ کمی رقابتی‌تر برگزار شد. علت دوم این بود که با انتخابات ١4٠٠ یک «دولت یکدست» شکل گرفت، اما دو هدفی که از تشکیل این دولت مد نظر بود، تأمین نشد. یکی قرار بود اوضاع اقتصادی مردم بهتر شود که نشد، دوم اینکه دولت بتواند در موضوع امضای مجدد برجام امتیاز بیشتری از قدرت‌های غربی بگیرد، که این هم نشد.
چه شد که در پانزدهم تیرماه پارسال، بخشی از کسانی که در مرحله اول انتخابات رأی نداده بودند، پای صندوق آمدند و رأی خود را به پزشکیان دادند؟
این سؤال هم علل متفاوتی دارد باز من به سه عامل اشاره می‌کنم.
یکی اینکه بخشی از مردم از نتایج دور اول انتخابات متوجه شدند، اگر در انتخابات مشارکت نکنند، چالش ایجاد خواهد شد. لذا در دور دوم به‌خاطر این نگرانی مردم 10 در صد بیشتر شرکت کردند. و این عجیب هم بود. چون معمولاً در دور دوم انتخابات مردم کمتر شرکت می‌کنند، اما در انتخابات ١4٠٣ مردم ده در صد بیشتر از دور اول شرکت کردند و میزان مشارکت انتخابات از چهل در صد به پنجاه درصد رسید.
علت دوم تلاش زایدالوصف نیروهای میانه روی جامعه مدنی در دعوت مردم به رأی دادن بود، به تعبیری با این کار تلاش کردند در سیاست ایران «راهی بگشایند». علت سوم گفتار «وفاق» پزشکیان بود که می‌گفت من دنبال دعوا نیستم و دنبال حل مشکلات مردم با کمک خود مردم هستم. به نظر من مشارکت پنجاه درصدی مردم و انتخاب پزشکیان رخداد مفیدی برای جامعه ایران بود. این رخداد کمی شکاف دولت ملت را کم کرد و ما آثار آن را در جنگ تحمیلی دوم و جنگ 12 روزه اسرائیل با ایران در بیست و سوم خرداد 1404 دیدیم. در این جنگ نتانیاهو و ترامپ با حمله برق‌آسا و ترور فرماندهان سپاه ایران، منتظر شورش سیاسی مردم در برابر حکومت بودند که رخ نداد و در برابر آن یک جنبش خودجوش دفاع مردمی علیه دشمن متجاوز شکل گرفت. قاطبه مردم ایران یک سیلی محکم به نتانیاهوی متجاوز زدند.
بازار
کدامیک از وعده‌های پزشکیان برای مردم قابل اعتنا و توجه بود که آنها را به انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهوری ایران وا داشت؟
یکی همان دعوا نمی‌خواهم بود. دیگری شایسته‌سالاری در مدیریت کشور بود و دیگر اینکه رسماً به مردم گفت که من با «تحمیل پوشش» و «سبک زندگی» مخالف هستم. الان که یک سال می‌گذرد و شرایط کشور پس از جنگ تحمیلی دوم در وضعیت «تعلیق جنگ» قرار دارد و ممکن است هر لحظه دوباره جنگ را از سر بگیرد، حداقل سه انتظار از دولت پزشکیان وجود دارد. یکی اینکه حکومت و جامعه برای مقاومت در برابر تجاوزات احتمالی دشمن صهیونیستی آماده و مجهز‌تر باشند. انتظار دوم اینکه قاطبه مردم ایران در جنگ تحمیلی دوم سرفراز وارد شدند و دولت از این فرصت استفاده کند و مهم‌ترین شکاف کشور را که شکاف دولت ملت است کاهش دهد. کاهش این شکاف بودجه نمی‌خواهد بلکه باید تصمیم‌سازان را تشویق کند که اجازه بدهند مردم زندگی خود را بکنند. وعده‌ها چه شد؟ رفع فیلترینگ چه شد؟ دوباره پیامک‌فرستان فعال نشوند، به تبعیض‌ها در گزینش‌ها پایان دهند. انتظار سوم اینکه در شرایط جنگی فعلی، آمادگی در برابر دشمن حیاتی است. اما در عین حال راه عبور از این شرایط جنگی از طریق دیپلماسی و مذاکره می‌گذرد. دولت همچنان دستگاه دیپلماسی را تا تحقق دو هدف، شایسته است جدی بگیرد. یکی «توقف تضمین شده» جنگ و دوم «رفع تحریم‌ها» است. چون مهم‌ترین مسأله کشور حرکت در جهت توسعه کشور است و با وجود تحریم‌ها توسعه تحقق پیدا نمی‌کند.