بزرگنمايي:

پیام سپاهان - شرق / «آیا رفع تحریم‌ها در دستور کار است؟» عنوان یادداشت روز در روزنامه شرق به قلم کوروش احمدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
در حالی که آمریکا مصرا از توقف غنی‌سازی در ایران سخن می‌گوید، به نظر می‌رسد ‌ تاکنون مشخص نکرده است ‌ در قبال این امتیازی که مطالبه می‌کند، دادن چه امتیازی را در نظر دارد. از سخنان مقامات ایرانی و واکنش آنها به طرح اخیر آمریکا چنین برمی‌آید که طرف آمریکایی در پنج دور مذاکره با طرف ایرانی و نیز در طرح ارائه‌شده، پیشنهادی درباره نحوه و زمان‌بندی رفع تحریم‌ها علیه ایران مطرح نکرده است.
آقای قالیباف در نطق پیش از دستور خود در یکشنبه گذشته گفت: «همین که در طرح آمریکا حتی اشاره‌ای به رفع تحریم نشده است، به روشنی نشان می‌دهد رفتار ایالات ‌متحده در مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای، متناقض و فاقد صداقت است». این نشانه‌ها این حدس را تقویت می‌کند که گویا اساسا در جریان پنج دور مذاکره انجام‌شده، طرف آمریکایی مایل به واردشدن در بحث مربوط به نحوه رفع تحریم‌ها به موازات انجام اقداماتی توسط ایران در حوزه غنی‌سازی نبوده است.
بازار
مقامات آمریکایی در اظهارات علنی خود نیز تاکنون مطلبی راجع به تحریم‌ها و چگونگی رفع آنها مطرح نکرده‌اند. در مقابل، بر پایه برخی اشارات آنها می‌توان این احتمال را داد که آنها در قبال دریافت امتیاز در حوزه غنی‌سازی تنها ما‌بازایی امنیتی در حد رفع تهدیدهای نظامی آمریکا و جلوگیری از اقدامات نظامی و عملیات تروریستی اسرائیل علیه ایران و حداکثر سختگیری‌نکردن در صدور نفت ایران مانند آن تفاهم نانوشته‌ای که در اردیبهشت 401 در عمان حاصل شد، در نظر دارند. به عبارت دیگر، بعید نیست که آمریکا در فکر حفظ ساختار تحریم تا حداکثر ممکن و تنها خودداری از اعمال سختگیرانه تحریم‌ها به شکلی که در مورد کره شمالی بعد از دو ملاقات ترامپ با کیم جونگ اون در 2018 انجام شد، باشد. نشانه دیگری در این رابطه یکی از معدود مصاحبه‌های تفصیلی ویتکاف با سایت خبری بریت‌بارت Breitbart است. او در این مصاحبه گفت: «قبل از هر چیز ما هرگز کاری را که در برجام انجام شد، به این شکل که تحریم‌ها رفع شد و سررسیدهایی برای تعهدات ایران در نظر گرفته شد، انجام نخواهیم داد». او اضافه کرد: «برجام بندهای غروب داشت که تعهدات آنها را منتفی کرد و تحریم‌ها را برداشت. در توافق جدید هرگز چنین کاری نخواهیم کرد». ویتکاف همچنین در این مصاحبه گفت «آمریکا در نظر دارد در مراحل بعدی ایران را برای توقف کمک‌های مالی و تسلیحاتی به گروه‌هایی شبیه حماس و حزب‌الله و حوثی‌ها تحت فشار بگذارد.
اما نمی‌خواهیم این موارد را با بحث هسته‌ای مخلوط کنیم؛ چون بحث هسته‌ای برای ما یک موضوع وجودی است». این سخن نیز می‌تواند قرینه‌ای برای حفظ تحریم‌ها با هدف تحت فشار قراردادن ایران در مراحل بعدی در ارتباط با مسائل منطقه‌ای باشد. البته فرمول کاهش تنش در سطح منطقه به شکل تقابل بین گروه‌های مقاومت و آمریکا در قبال سختگیری کمتر در برخی حوزه‌های تحریمی و امکان صدور نفت در دولت سیزدهم اعمال شد اما در آن فرمول غنی‌سازی جایی نداشت.
این در حالی است که طرف ایرانی طبعا تمرکز خود را از ابتدا بر رفع تحریم‌ها قرار داده است. می‌توان احتمال داد که ایران در طرحی که ظاهرا در دور اول و دوم مذاکرات ارائه کرد، خواستار لغو تحریم صدور نفت در ازای کاهش غنی‌سازی به 3.67 درصد، منتفی‌شدن مکانیسم ماشه در ازای توقف دائمی غنی‌سازی بالاتر از 3.67 درصد و نهایتا لغو همه تحریم‌های اولیه و ثانویه در ازای انتقال موجودی اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا به خارج شده بود.
در قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها نیز روشن شده که ایران‌ آماده است در قبال رفع همه تحریم‌ها و انتفاع اقتصادی ضمن حفظ غنی‌سازی در خاک خود، اعتمادسازی لازم را برای اثبات صلح‌آمیزبودن فعالیت‌های هسته‌ای انجام دهد. این قانون که در سال 99 دست دولت وقت را برای هرگونه مذاکره بست، روشن نیست در شرایط حاضر چه تأثیری خواهد داشت. سرنوشت مکانیسم ماشه عامل دیگری است که می‌تواند ما‌بازایی در برابر اقدام ایران در محدودکردن غنی‌سازی باشد. در این رابطه نیز ابهام جدی وجود دارد.
ترامپ، ویتکاف و سایر مقامات آمریکایی همیشه بندهای غروب در برجام را مورد انتقاد قرار داده و گفته‌اند که با چیزی مشابه این بندهای غروب در یک توافق جدید موافقت نخواهند کرد. مهم‌ترین سررسید یا بند غروب در قطع‌نامه 2231 به شمول مکانیسم ماشه است. از آنجا که در برجام این مکانیسم به‌عنوان تضمینی برای پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش در نظر گرفته شده بود، مشکل می‌توان تصور کرد که دولت ترامپ با منتفی‌شدن این مکانیسم حتی در صورت نیل به یک توافق جدید موافقت کند. بعید نیست که نظر طرف آمریکایی در این مورد تمدید نامحدود این سررسید باشد. در چنین صورتی این مشکل که ما‌بازای محدودشدن غنی‌سازی در ایران چه خواهد بود، حادتر خواهد شد.