بزرگنمايي:

پیام سپاهان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اعتراض “نرگس آبیار”، کارگردان “سووشون” به توقیف این سریال توسط ساترا و فیلترینگ پلتفرم نماوا:
بعدازظهر جمعه بود که پلتفرم «نماوا» از دسترس خارج شد. کاربران این پلتفرم که می‌خواستند، عصر جمعه خود را با تماشای یکی از محصولات نماوا سپری کنند، بی‌خبر از همه‌جا ناگهان با مسدودیت آن مواجه شدند. ابتدا، اطلاعی از دلیل بسته‌ شدن این پلتفرم وجود نداشت؛ تنها سازندگان «سووشون» می‌دانستند چه بر سر نماوا آمده است تا اینکه خبرش همه ‌جا پیچید. صبح جمعه، ساعاتی پس ‌از اینکه اولین قسمت سریال «سووشون» روی خروجی نماوا قرار گرفت، دبیرخانه کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه، نامه‌ای به این پلتفرم ارسال کرد که در این نامه از مدیران آن خواسته بود تا ساعت 14:30 روز جمعه، این سریال را از روی خروجی خود حذف کنند. آنها استنکاف از این دستور را شامل اقدامات قانونی بعدی دانستند.
ساعتی پس از مهلت مقرر شده، صفحه این پلتفرم مسدود و از دسترس کاربران داخل ایران محو شد؛ از آن‌ پس بود که مشترکان این پلتفرم تنها با استفاده از فیلترشکن، امکان دسترسی به‌حساب اشتراک خود داشتند.
در آن زمان، این نامه به‌طور رسمی منتشر نشده بود اما پس ‌از این اتفاق، مرکز رسانه قوه‌قضاییه اعلام کرد: «سریال سووشون که محصول شبکه نمایش خانگی است، به‌دلیل عد ‌دریافت مجوزهای قانونی توقیف شد و با توجه به تخلف صورت‌گرفته از سوی شبکه نمایش خانگی نماوا و امتناع آن از انجام تعهدات قانونی، این پلتفرم مسدود شد.»
بازار
تا پیش ‌از این، چند سریال و رئالیتی‌شو طعم توقیف را چشیده بودند اما پلتفرمی که اقدام به انتشار آنها کرده بود، دچار مسدودیت نمی‌شد. برای اولین‌بار بود که فعالیت یک پلتفرم به‌دلیل انتشار یک سریال متوقف و خروجی آن، مسدود می‌شد؛ حال اینکه شرایط پیش‌آمده برای «سووشون»، به تغییرات مدیریتی اخیر در ساترا برمی‌گردد یا پلتفرمی که انتشار را بر عهده گرفته یا جدی‌تر اعمال ‌شدن قانونی که مدت‌هاست تصویب شده است، مشخص نیست.
ساعاتی پس ‌از این اتفاق، نماوا بیانیه‌ای در این ‌باره صادر کرد و این اتفاق را به دلیل حذف نشدن 62 ثانیه از سریال دانست. در این بیانیه آمده است: «با توجه به اخبار منتشره مرتبط با فیلتر نماوا به خاطر عدم صدور مجوز سووشون، لازم می‌دانیم به آگاهی مخاطبان برسانیم که سریال سووشون با مجوز تولید و با صرف هزینه بالا تولید شده و در چند مرحله مورد بازبینی نمایندگان ساترا قرار گرفته و چندین بار میزبان کارشناسان این نهاد بوده است. این سریال به‌خاطر طولانی شدن روند اصلاحات ساترا، گرفتار تعلیق عرضه شده و حالا که عرضه شده است، چنین گرفتار محدودیت می‌شود؛ درحالی‌که به تمام تعهدات عمل شده و با وجود حذف حدود 20 دقیقه از سریال‌(!) گرفتار اختلاف ‌سلیقه‌ای فقط سر 62 ثانیه شده است.»
حالا آ‌نهایی که می‌خواستند به تماشای سریال «سووشون» بنشینند، به‌دلیل نبود دسترسی به نماوا دیگر نمی‌توانستند از طریق قانونی این مجموعه را ببینند. آنها یا باید نسخه دانلودی آن را از کانال‌های تلگرامی دریافت می‌کردند یا اینکه به تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای می‌نشستند که به‌دفعات اقدام به پخش سریال‌ها به‌طور غیرقانونی می‌کنند.
از اینجا بود که رایزنی میان مدیران این پلتفرم با مدیران ساترا و قوه‌قضاییه آغاز شد اما تا زمان نوشتن این گزارش، هیچ تغییری در مسدودیت پلتفرم نماوا یا توقیف «سووشون» رخ نداده است و همچنان این دو غیرقابل‌ دسترس هستند اما در شبکه‌های مجازی، بحث‌وجدل‌های بسیاری درباره این اتفاق صورت گرفته است؛ عده‌ای از این شکل برخورد استقبال کردند و عده‌ای دیگر آن در مذمت آن می‌گویند و می‌نویسند.
روز بعد، هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین، با انتشار بیانیه‌ای، نسبت به این اقدام واکنش نشان داد و با انتقاد از برخوردهای سلیقه‌ای و غیرشفاف با پلتفرم‌های قانونی نسبت به تضعیف صنعت نمایش خانگی و تقویت بسترهای غیررسمی هشدار داد.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «فیلتر شدن ناگهانی پلتفرم نماوا، یک‌بار دیگر توجه افکار عمومی و فعالان حوزه رسانه را به برخوردهای سلیقه‌ای و بعضا غیرشفاف با پلتفرم‌های نمایش خانگی جلب کرد. نکته قابل‌ تامل در این تصمیم، این است که به‌جای مسدود کردن محتوای مورد مناقشه، کل دامنه پلتفرم مسدود شد؛ درحالی‌که محتوای تولید شده در پلتفرم‌ها، هنوز از طریق کانال‌ها و سایت‌های غیرقانونی و بدون هیچ مزاحمتی در دسترس است… مسدودسازی دامنه، به‌جای حذف لینک خاص، نه‌تنها به کسب‌وکارهای بومی آسیب می‌زند بلکه اعتماد کاربران را سلب و مسیر رشد بازار غیررسمی و قاچاق محتوا را هموار می‌کند. این تصمیمات شتاب‌زده، به‌جای حل مساله، صورت‌مساله را پاک می‌کنند و در بلندمدت، فضای فرهنگی و اقتصادی کشور را با چالش جدی مواجه می‌سازند.»
در ادامه این ماجراها بود که «نرگس آبیار»، یادداشتی را منتشر کرد و با نام بردن از ساترا که عامل توقیف سووشون شده است، به طرح این پرسش‌ها پرداخت که «چگونه ممکن است سریالی که بر اساس رمانی فاخر از سیمین دانشور، نویسنده‌ای پیشرو، ملی و جهانی، ساخته شده و بارها و بارها، در نیم‌قرن گذشته در همین کشور تجدیدچاپ شده و تمام مراحل قانونی را طی کرده است، تنها چند ساعت پس از انتشار نخستین قسمت با دستوری ناگهانی و مبهم، متوقف و سکوی پخشش فیلتر شود؟ چه کسی پاسخ‌گوی این حجم از توهین به شعور مخاطب، بی‌احترامی به تلاش هنرمندان و تخریب سرمایه اجتماعی هنر این سرزمین خواهد بود؟ سووشون نه یک سریال معمولی بلکه روایت یک تاریخ بود. صدای یک زن میان هیاهوی مردانه قدرت. روایت مقاومت، درد و ایستادگی.»
آبیار همچنین در نوشته‌اش تاکید کرده است: «ما برای ساخت این اثر با دقت، وسواس و احترام به خطوط قرمز رسمی کشور، پیش رفتیم اما آنچه دیدیم، بی‌قانونی در پوشش قانون و حذف در سایه ترس از صداهای مستقل بود. ما نه خلافی کرده‌ایم، نه قانون‌شکنی. این رفتارها نه توجیه‌پذیر هستند، نه قابل سکوت. چه نهادی، با چه مجوزی، در چه فرآیندی، اجازه می‌دهد به این شکل، حیثیت یک اثر فرهنگی و زحمات ده‌ها انسان شرافتمند، زیر پا گذاشته شود؟ ساترا که مدعی نظم‌بخشی به فضای نمایش خانگی است، چرا به‌جای حمایت، تبدیل به ابزاری برای انسداد و محدودسازی هنر شده است؟ آیا قرار است هر هنرمندی که صدای متفاوت دارد، با تهدید و توقیف حذف شود؟»
او در ادامه تاکید کرد که «سووشون نیامده، به‌دلیل بازی‌های پیچیده و پنهان ساترا توقیف شد. بماند که آنچه در قسمت اول به نمایش درآمد، به‌دلیل ممیزی آشکار، آن‌چیزی نبود که ما با تمام وجود ساخته بودیم. بخش‌هایی از روایت، از صداقت افتاد. صحنه‌هایی که باید دیده می‌شد، حذف شد، محو شد و بی‌صدا شد…. حتی آن‌گاه که اراده کردیم تا میان شهر، از قاب بیلبوردها و تابلوها با شما سخن بگوییم، درهای تبلیغات محیطی را نیز روی «سووشون» بستند…. من از سکوت خسته‌ام. از بی‌اعتنایی نهادهای مسئول به شان هنر و هنرمند، دل‌گیرم. این شیوه برخورد با آثار فرهنگی، یعنی رسمیت ‌دادن به ترس از تفکر. یعنی پاداش ‌دادن به بی‌خطر بودن، و تنبیه کردن صدای مستقل. ما برای «سووشون» خون دل خوردیم. اما امروز، در برابر این حذف بی‌رحمانه، سکوت نخواهیم کرد. هنر، تریبون قدرت نیست که با اشاره‌ای خاموش شود. ما فرزندان این خاک هستیم و از دل همین مردم برخاسته‌ایم. حق ما نیست که پس از سال‌ها زحمت، به این شکل، تحقیر و حذف شویم. سووشون را متوقف کردید اما این صدا، خاموش نمی‌شود.»
چند ساعت بعد، در پی اعتراض آبیار، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا اعلام کرد، این سریال هیچ‌گاه مجوز این نهاد را برای فیلم‌نامه و تولید دریافت نکرده است؛ او تاکید کرد: «با توجه به اسناد متعدد موجود، مجموعه «سووشون» هرگز تاییدیه فیلم‌نامه و مجوز تولید را دریافت نکرده است. ساترا برخلاف روال معمول و به‌منظور همکاری با سکوی تولیدکننده این مجموعه همچنین پیگیری‌های مکرر سازندگان، ضوابط قانونی را یادآوری کرده است که متاسفانه با بی‌توجهی، عدم‌ اصلاح و اتلاف ‌وقت روبه‌رو شد.»
معاون کاربران و تنظیم‌گری توضیح داد: «روند بررسی مجموعه «سووشون» با وجود بی‌اعتنایی مکرر سازندگان اثر به اصلاحات در کمترین زمان ممکن انجام شد. با توجه به ادعاهای خلاف واقع مطرح ‌شده در بیانیه تولیدکنندگان «سووشون»، ساترا پیگیری حقوقی و قضایی را با ارائه اسناد معتبر آغاز کرده است.»
حال با این شرایط، معلوم نیست چه سر نماوا و «سووشون» خواهد آمد. آنچه که از حالا می‌توان پیش‌بینی کرد، این است که بدون تردید، نماوا با گذشت چند روز، دوباره در دسترس قرار خواهد گرفت چراکه مسدودیت یک پلتفرم با تعداد زیادی مشترک در مدت‌زمان طولانی ممکن نخواهد بود اما آن‌طور که از اوضاع برمی‌آید، قصه «سووشون» سر دراز دارد و ممکن است به این زودی‌ها پایان نیابد.