بزرگنمايي:

پیام سپاهان- هنوز مدت زیادی از زمزمه اجرای طرح آبرسانی بن – بروجن در استان همجوار نگذشته بود که اصفهان یکصدا و منسجم بار دیگر نگران ذبح زاینده رود شد تا اینکه بدنبال شدت یافتن واکنش های اجتماعی و رسانه ای برآمده از دلسوزی برای سرنوشت کُهن رودِنصف جهان، سرانجام سید رضا مرتضوی استاندار به همراه شماری از معاونان به تهران سفر کردند که ماحصل آن سفر وزیران کشور و نیرو روز شنبه 27 آبان به اصفهان بود.

سفری در میان دلهره دوستداران زاینده رود؛ که از یک سو به دنبال گوش شنوا برای گلایه هایشان بودند و از سوی دیگر به جست و جوی شانه ای برای همدردی با فراق دگرباره رودِ تمدن سازشان که دیری نمیپاید دوباره رو به خشکی برود. اینگونه بود که بار دیگر استانداری اصفهان مامن دغدغه مندانِ زاینده رود شد تا آنچه به میان آمده واکاوی و چاره اندیشی شود. واگویه ها در این نشست که بیش از پنج ساعت به طول انجامید گاه آکنده از امید و گاه سرشار از بیم و نگرانی بود.

بار سنگین سهم خواهی ها بر دوش زاینده رود

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در این نشسست به نمایندگی از جامعه اساتید و متخصصان آب استان گفت: آنچه نمی توان از آن چشم پوشید این است که منابع آب در حوضه آبریز زاینده رود تراز نیست همچنانکه سالانه یک میلیارد متر مکعب کسری آب در آورد رودخانه و 13 میلیارد متر مکعب کسری در مخازن آب زیر زمینی داریم.

حمیدرضا صفوی با بیان اینکه در شرایط فصلی شدن رودخانه و خشک شدن تالاب باید آب موجود مدیریت شود، افزود: این در حالی است که به رغم قول هایی که دولت های قبل دادند همچنان مشکلات در این حوضه پابرجاست و هنوز نمی خواهیم درک کنیم که آب اولویت نخست اصفهان است.

وی افزود: زاینده رود مُشابه انسانی است که نیاز به تزریق خون دارد اما در این شرایط پروژه هایی تعریف و اجرا می شود که تنها بار آن بر دوش این حوضه است.

استاد دانشگاه با طرح این سوال که در سال انتخابات چه پاسخی درباره این طرح ها برای مردم داریم؛ افزود: برداشت این طرح ها از حوضه زاینده رود در حالی انجام می شود که پروژه های انتقال آب به این رودخانه از جمله کوهرنگ و تونل بهشت آباد به مدت 23 سال مغفول مانده و به آنها اولویت داده نشده است.

وی اضافه کرد: بی توجهی به حکمرانی اصولی آب، اکنون به فرار سرمایه، فرونشست و چالش های اجتماعی و اقتصادی اصفهان دامن زده است در حالی که این استان بار صنعت، آلودگی، اشتغال، مهاجرت، تولید و مصرف را هم به دوش می کشد و نقش تعیین کننده در رونق کشور دارد.

صفوی تصریح کرد: اصفهان با 6 درصد مساحت کشور و پنج میلیون جمعیت فقط دو و نیم درصد منابع آب را در اختیار دارد و این عادلانه نیست.

نقص های آشکارِ حکمرانی آب در حوضه زاینده رود

در این نشست عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه قانون گرایی، عقلانیت، شفافیت، عدالت و مشارکت به عنوان اصول حکمرانی آب شناخته می شود، با طرح این سوال که جای این شاخصه ها در ارزیابی حکمرانی زاینده رود کجاست؛ ذهن ها را به سمت و سوی کاستی های این عنوان پرطَمطُراق بُرد.

حامد یزدیان افزود: اجرا نشدن قوانین بالادستی زاینده رود؛ عدم توافق با حقابه بران قبل از برداشت آب، بی اعتنایی به مصوبات 9 ماده ای درباره بارگذاری های زاینده رود، اولویت قراردادن طرح انتقال آب دریا برای کرمان و یزد بجای تسریع پروژه های بر زمین مانده از جمله کوهرنگ و تونل بهشت آباد همه به معنای زیرپاگذاشتن حکمرانی آب است.

یزدیان تصریح کرد: وزارت نیرو چرا شفاف سازی نمی کند که در بالادست زاینده رود چند میلیون مترمکعب آب برداشت می شود.

وی ادامه داد: عدالت در حکمرانی آب یعنی در شرایط کم آبی همه کم آب باشند این در حالی است که نظارتی بر میزان برداشت ها و مصارف زاینده رود در سالهای پُرآبی یا کم آبی وجود ندارد.

یزدیان افزود: در مدل ناقص حکمرانی آب از کشاورزان پایین دست انتظار می رود آبی برداشت نکنند اما در بالادست چنین منعی وجود ندارد.

وی تصریح کرد: کدام یک از ذینفعان در این مدل در تصمیم گیری ها دخالت دارند و تابحال بر اساس شاخصه حمکرانی مشارکتی، چند بار کمیته مشترک بین استانهای همجوار برگزار شده و چه نتایجی به دنبال داشته است؟

این استاد دانشگاه با بیان اینکه چاره این است که باید امیدوار بود، افزود: همه این چالش ها راه حل دارد و معتقدیم با رهنمودهای رهبر انقلاب حکمرانی مطلوب آب در حوضه زاینده رود محقق خواهد شد.

پنج برابر اضافه برداشت از سوی وزرات نیرو!

بنا به اظهاررییس کمیسیون کشاورزی و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی اصفهان در این نشست؛ وضعیت زایشی، گردشی و چرخش طبیعی زاینده رود مختل شده و استفاده چندباره از آب به تبادل آب‌های سطحی و زیرزمینی این حوضه آسیب وارده کرده است.

سید وحید دزفولی لِجام‌گسیختگی و بی‌نظمی حاکم بر حوضه زاینده‌رود، بارگذاری و تخصیص اضافه‌تر از میزان آب انتقالی به زاینده‌رود توسط وزارت نیرو و اضافه برداشت بهره‌بردارانی که دسترسی مستقیم و آسان به رودخانه و سرشاخه‌های آن دارند را مهمترین دلایل وضعیت فعلی زاینده رود دانست.

وی با بیان اینکه در حال حاضر متوسط آورد آب سالانه مجموع منابع سد زاینده‌رود معادل 1492 میلیون مترمکعب در سال است، افزود: سهم حقابه بران و محیط‌زیست معادل 1108 میلیون مترمکعب و سهم دولت از این منابع 384 میلیون مترمکعب است.

دزفولی به مصوبات قانونی مختلف در طول ادوار گذشته برای زاینده رود اشاره و تصریح کرد: طبق قانون، وزارت نیرو اختیار تخصیص همین مقدار آب از حوضه زاینده‌رود را داشته است؛ اما مطابق تابلو منابع و مصارف حوضه زاینده‌رود اکنون معادل 1976 میلیون مترمکعب برداشت آب وجود دارد که پنج برابر بیشتر از حد مجاز است، به این معنا که وزارت نیرو 1592 میلیون مترمکعب آب به حوضه زاینده‌رود بدهکار است.

به گفته وی، این اضافه برداشت‌ها چرخه‌های بازگردانی آب را دچار اختلال کرده و همین مساله به محیط‌زیست استان آسیب‌زده است.

بیمِ فرو ریختن؛ آنسوی زاینده رودِ خشک

«تنها شهر جهان که فرونشست از قلب آن آغاز شده است و با شتاب پیش می رود»، این هشدار دلهره آوری بود که مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در نشست اخیر با وزیران کشور و نیرو از آن پرده برداشت.

احمدرضا لاهیجان زاده با بیان اینکه اکنون 29 دشت از تعداد 35 دشت مطالعاتی اصفهان در شرایط بحرانی فرونشست با نرخ حدود 15 سانتیمتر در سال است، افزود: چنانچه جریان حداقلی زاینده رود برقرار نباشد این میزان به نیم متر در سال 1410 خواهد رسید و بسیار زودتر از آنچه فکرش را بکنیم باید شهر را تخلیه کرد.

لاهیجان زاده افزود: نگاه به اصفهان باید جهانی و ملی باشد، این شهر به همه مردم جهان و کشور تعلق دارد در حالی که پیشروی فرونشست حتی هویت تاریخی و باستانی آن را تهدید می کند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه تالاب گاوخونی افزون بر 27 سال است که در وضعیت خشک بسر می برد، افزود: با نهایت بی مهری حقابه تالاب گاوخونی مغفول مانده در حالی که این مکان به منبع عظیم آلاینده های مخفی تبدیل شده و منشا آلودگی هوا و افزایش محسوس گرد و غبار اصفهان و حتی مرکز کشور نیز به همین مساله بر می گردد.

جریانِ اندوه در دست های پینه بسته

عضو هیات مدیره نظام صنفی کشاورزان اصفهان که دل پُر دردی از وعده های بی سرانجامِ انباشت شده داشت، در این جلسه با طرح این سوال که چرا پروژه های آبی اصفهان نزدیک به سه دهه بر زمین مانده و در اجرای آن تعلل می شود، خطاب به وزیران کشور و نیرو گفت: نتیجه این سفرها باید دستاوردی ملموس برای کشاورزان باشد، از این گذشته مگر چند سی و سه پل در دنیا داریم که اینگونه نسبت به بی آبی و پیامدهای مستور آن در اصفهان بی توجهی می شود؟

حسین وحیدا تصریح کرد: رویه ناعادلانه ای که نسبت به اصفهان وجود دارد متناسب با نقش آفرینی های مهم این استان در حوزه های مختلف کشور و بزنگاه های حساس نیست و حتی توصیه های رهبر انقلاب در این زمینه نیز سال ها پشت گوش انداخته شده است.

در این جلسه پُر گلایه، یک بانوی کشاورز نیز در حالی که از وضعیت زاینده زود بسیار آشفته و نگران بود خطاب به مسوولان گفت: «به داد ما برسید؛ به داد اصفهان برسید؛ چرا تیر خلاص همیشه به سمت زاینده رود اصفهان پرتاب می شود؛ من یک زن کشاورز هستم و در طول سال های عمرم پای انقلاب و شهدا ایستاده ام، بارها دنبال تابوت شهید دویده ام، آیا حق ما این است؟آیا روزگار کشاورزان اصفهان این باید باشد؟»

هیچ پنهانکاری نداریم

احمد وحیدی وزیر کشور در نشست بررسی مسائل زاینده رود در استانداری اصفهان، با بیان اینکه پاسخگویی به عنوان مهم ترین اصل در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفته است، افزود: دولت نمی‌خواهد چیزی را از کسی پنهان کند، در خصوص اصفهان ممکن است برخی تصور کنند به مسائل استان توجه نداریم، اما با قاطعیت می گویم مسائل استان اصفهان از جمله مشکلات آب و فرونشست در خطه ای که مرکز تمدن ایران است و شهدای بزرگی را تقدیم انقلاب نموده مورد توجه جدی است.

حساسیت رییس جمهور بر مساله آب اصفهان

وی افزود: رییس جمهور حساسیت بسیاری بر مساله آب اصفهان دارد و پروژه‌ها در این حوزه با قدرت دنبال خواهد شد، ما از خدا می‌خواهیم که به مردم اصفهان خدمت کنیم، آیت الله رییسی به مردم اصفهان سلام رساندند و خواستار رفع دغدغه‌های مردم اصفهان شدند.

وحیدی ادامه داد: دولت و رییس جمهور به ما مأموریت دادند که سخنان کشاورزان و مطالبه گران اصفهان را بشنویم و راهکارها را در نظر بگیریم.

تلقی اشتباه از طرح بن-بروجن

آنطور که گفته می شود بر اساس طرح انتقال آب بن-بروجن، قرار است سالانه بیش از 40میلیون مترمکعب آب از حوضه آبریز زاینده‌رود با طی مسافتی به طول 128 کیلومتر به حوضه آبریز کارون انتقال داده شود.

وزیر کشور اما با اشاره به برخی بزرگنمایی ها درباره پروژه بن- بروجن افزود: تیمی متشکل از نمایندگان کشاورزان اصفهان از محل این طرح بازدید کنند و جزییات آن تبیین و شفاف شود تا برخی تلقی های اشتباه از این طرح کنار برود.

وی با بیان اینکه طرح آبی بن- بروجن جز برای مصرف آشامیدنی استفاده نمی شود و بارگذاری اضافه‌ای بر زاینده رود انجام نشده است، افزود: در حال حاضر حدود 18 میلیون مترمکعب آب ظرفیت این طرح است و اعداد مطرح شده که بیشتر از این مقدار است در افق بلند مدت طرح، برای در دهه های آینده پیش بینی شده است همچنین با تخلفات احتمالی درخصوص استفاده غیر شرب از بن - بروجن بطور یقین برخورد می شود.

وحیدی ادامه داد:مستندات این واقعیت قابل مشاهده و تبیین است؛ هیچ نگرانی برای مردم استان اصفهان وجود ندارد، پروژه‌ای که منجر به کاهش سهم مردم استان شود اجرا نشده و نیازمندی های آبی مردم اصفهان نیز در برنامه ریزی ها دیده شده است.

شتاب در پُمپاژ پروژه گوهرنگ 3 به سمت زاینده رود

عملیات اجرایی طرح انتقال آب کوهرنگ سه شامل سد و تونل در سال 1377 با هدف تأمین آب به میزان حدود 250 میلیون متر مکعب در سال برای تأمین بخشی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران آغاز و قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ نیز در سال 1389 بسته شد و قرار بود سال 93 به بهره برداری برسد.

علی اکبر محرابیان وزیر نیرو نیز در همین نشست با اشاره به اینکه سه پمپاژ قوی در پروژه سد و تونل کوهرنگ 3 پیش بینی شده است، افزود: امید است پمپاژ پروژه کوهرنگ3 به سمت زاینده رود از فصل بارشی امسال و جاری شدن روان آب ها آغاز شود.

وی با اشاره به کارهای مطالعاتی که درباره ساختگاه سد کوهرنگ 3 انجام شد، تاکید کرد: نتایج این مطالعات نشان داد که این سد مشکلی ندارد و پیمانکار پروژه هم پای کار است و می توانیم عملیات اجرایی آن را هر چه سریعتر آغاز کنیم.

وزیر نیرو با بیان اینکه اگر هر سه ایستگاه پمپاژ این طرح فعال شود می تواند 60 درصد حقابه آن را منتقل کند، خاطرنشان کرد: منابع مالی خوبی را برای این طرح در نظر گرفتیم تا بتوانیم در حداقل زمان آن را فعال کنیم و از مردم می خواهیم که در پیشبرد این پروژه به ما اعتماد کنند.

وی با اشاره به پروژه بهشت آباد نیز گفت: این پروژه ردیف بودجه دارد و تلاش کردیم در بودجه امسال، ردیف آن حفظ شود و سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید درباره آن پاسخ دهد و مسئولیت بپذیرد.

محرابیان با بیان اینکه از دید ما این پروژه باید کار شود، اضافه کرد: البته این طرح زمانبر است و حدود 56 کیلومتر تونل دارد.

وی، اجرای طرح «سد خِرسان» را یکی از اقدامات سازه ای جدید دانست و اظهار داشت: بخش هایی از این پروژه بصورت شبانه روزی فعال است و برای تامین مالی آن از اعتبارات ایران در چین و بصورت گشایش ال سی اقدام شد.

مطالعه تامین آب برای اصفهان از منابع جدید

وزیر نیرو همچنین به مطالعات جدیدی که درباره ایجاد ساختگاه سد در سرشاخه های داخل استان اصفهان صورت گرفته است، اشاره کرد و گفت: ساختگاهی با وضعیت منابع آب مناسب در داخل این استان یافته شده است که می توان کسری منابع موجود را تامین کند.

محرابیان با اشاره به اینکه در مرحله گمانه زنی برای بحث های زمین شناسی این موضوع هستیم، افزود: تا یک ماه آینده پاسخ این مطالعات می آید و اگر مثبت باشد می توانیم امیدوار باشیم سدی در استان اصفهان خواهیم داشت که بخش قابل توجهی از ناترازی های آب را با درایت مدیریت استان برطرف می کند.

«شُمارشگر بگذارید»؛ پیشنهاد وزیر برای تحقق وعده ها

وزیرنیرو درباره طرح بن - بروجن نیز تاکید کرد: اعدادی که برای این پروژه گفته می‌شود واقعیت ندارد و اطلاعات نادرست میان مردم منتقل شده است.

وی با بیان اینکه برای همه طرح ها مانند انتقال آب دریا، آب جنوب اصفهان و کوهرنگ سه برنامه‌ریزی کردیم و پله به پله پیش می رویم، افزود: با مدیریت صورت گرفته سال به سال وضعیت بهتر خواهد شد و می توانید برای سخنان ما و زمان اجرا شدن برنامه ها و طرح ها، شمارشگر بگذارید.

نگرانی های بجا در حوضه فقیر زاینده رود

ترسیم این چشم اندازها برای آینده زاینده رود از سوی وزیران کابینه در حالی است که مهران زینلیان معاون عمرانی استاندار اصفهان بتازگی در گفت و گو با ایرنا، از بابت 2 موضوع ابراز نگرانی کرده است.

وی بر این باور است در هر حال باید شفاف سازی انجام شود که طرح بن بروجن به بارگذاری صنعتی ختم نشود همچنین اگر هم آبی از زاینده رود حتی برای مصرف آشامیدنی برداشته می شود از سوی وزارت نیرو با منابع آبی جدید جبران شود.

زینلیان تصریح کرد: این جبران یعنی اینکه در درجه اول تعهدات سالانه ای که وزارت نیرو به اصفهان داشته است مانند طرح‌های کوهرنگ و بهشت آباد عملی شوند و دوم اینکه بارگذاری اضافه بر زاینده رود حتی در مصرفِ شرب با منابع آبی جدید باید جبران شود.

معاون استاندار اصفهان افزود: ما هم نمی‌خواهیم مانع طرح بن بروجن شویم چون بخشی از آن، شرب مردم چهارمحال و بختیاری را تامین می کند اما براستی چرا آب باید از حوضه فقیر زاینده رود به حوضه غنی کارون برود و چگونه برای عدم بارگذاری احتمالی صنعتی بر روی این طرح نگران نباشیم؟

وی ادامه داد: این طرح منطقی نیست و منظور نظرمان این است که طرح بن بروجن می توانست به جای زاینده رود با شرایط آبی که دارد، از حوضه غنی کارون تغذیه شود.

زینلیان همچنین در گزارش به رسانه ها درباره دستاوردهای سفر اخیر وزیران دولت سیزدهم به اصفهان گفت: تأمین مالی و توافق به منظور اجرای هرچه سریعتر پروژه های تأمین آب اصفهان از مهمترین نتایج نشست وزیران کشور و نیرو در اصفهان است.

وی افزود: مقرر شد پمپاژ آب تونل سوم کوهرنگ ظرف سه ماه آینده انجام شود.

معاون استاندار اصفهان از تشکیل کمیته‌ای مشترک میان دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری برای بررسی طرح بن_بروجن و بررسی میدانی عدم بهره برداری آب در مصارف غیرشُرب خبر داد.

زینلیان افزود: با موافقت وزیر نیرو و همراهی وزیر کشور مقرر شد، عملیات اجرایی پروژه سد کوهرنگ 3 از ابتدای سال 1403 آغاز شود و حقوق زاینده‌رود از حوضه کوهرنگ 3 طبق هماهنگی های جدید از فصل بارشی امسال به طور کامل محقق گردد؛ همچنین این طرح تأمین مالی قابل توجهی را از وزارت کشور دریافت کرد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گفت: در این سفر مصوبات قبلی شورای عالی آب بازهم مورد تأکید قرار گرفت و مقرر شد تا اجرایی شدن همه موارد، پیگیری توسط وزارت نیرو و سایر متولیان صورت پذیرد.

زینلیان ادامه داد: با توجه حمایت صریح وزرای کشور و نیرو به منظور تأمین اعتبار در اجرای طرح‌های تأمین آب استان از جمله انتقال آب دریا، سد کوهرنگ 3 و سد خرسان، مقرر شد مدیریت استان نسبت به پیگیری های بعدی تا تحقق این توافقات اقدام کند.

گزارش میدانی خبرنگار ایرنا حاکی از آن است در حالی که این روزها زاینده رودِ خروشان به بهانه آبیاری کشت پاییزه کشاورزان مهمانِ دیدگان مردم اصفهان است واکنش ها به دستاوردهای سفر اخیر وزیران کابینه کم و بیش ادامه دارد. این واکنش ها از یک سو بازتاب دهنده وضعیت بحرانی رودخانه زاینده رود و تحلیل و کنکاشِ بیم و امیدهای آن توسط صاحب نظران و متخصصان و از سوی دیگر حامل پیام ها و هشدارهای کشاورزان و اهالی رسانه های رسمی و شبکه های اجتماعی برای ضمانت وعده های مسوولان است.

در این میان؛ فصل مشترک همه این نگرانی ها و واکنش ها، مطالبه احیای جریان دائمی رودخانه حتی با حجم اندک آب برای همه فصول سال است، رویایی شاید بسیار نزدیک یا بسیار دور که بطور یقین پایان دردها و رنج های کُهن خطه اصفهان خواهد بود.

به گزارش ایرنا؛ استاندار اصفهان و معاونان وی برای انعکاس مطالبه احیای زاینده‌رود بیست و ششم آبان ماه به تهران سفر و با وزیر کشور دیدار و گفت و گو کردند.در این نشست پس از ارائه مجدد مشکلات، چالش ها، راهکارهای عملیاتی و تشریح بحران های زاینده‌رود مقرر شد بعدازظهر بیست و هفتم آبان ماه، وزیر کشور به همراه وزیر نیرو به اصفهان سفر کنند.

وضعیت کم‌آبی در استان اصفهان به یکی از مشکلات اساسی این خطه تبدیل‌شده تا جایی که تأمین آب آشامیدنی نیز با اختلال روبه‌رو می‌شود. تنش آبی استان اصفهان در کنار خشکی مستمر رودخانه زاینده‌رود، افزایش پدیده‌های مخرب همچون فرونشست زمین، ریز گردها و دیگر معضلات زیست‌محیطی را به‌دنبال داشته است.

اصفهان؛ از جمله استان های کشور است که رهبر معظم انقلاب بر حل مساله آب آن تاکید داشته اند.ایشان در سال 1388 در دیدار با مردم این استان در خصوص طولانی شدن برخی طرح ها از جمله تونل سوم کوهرنگ به مسوولان وقت هشدار دادند.