پیام سپاهان

آخرين مطالب

فرهنگ‌های عاشورایی از کجا می‌آید؟ فرهنگی

فرهنگ‌های عاشورایی از کجا می‌آید؟
  بزرگنمايي:

پیام سپاهان - ایسنا / از پیشینۀ لغوی و فرهنگی «روضه‌خوانی»، «زنجیرزنی»، «سقّایی»، «سلّه (صلّه)»، «سنج»، «سنگ‌زنی» و «سینه‌زنی» چه می‌دانیم و کدام یک از این‌ها در ادبیات کهن ما ریشه دارد؟
حسن ذوالفقاری، استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر فرهنگ عامه که چندی پیش از دنیا رفت، در مقالۀ «فرهنگنامه عاشورا» (کیهان فرهنگی، خرداد 1372، شماره 98) به شرح برخی آیین‌های ایام محرم و عاشورا پرداخته است که در این مجال به بازخوانی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
روضه - روضه‌خوانی
روضه در لغت به‌معنای باغ است و رضوان و ریاض گرفته شده از آن. آن‌جا که حق تعالی فرمود: «روضه من ریاض الجنه» و در اصطلاح مجلسی است که در آن ذکر مصایب امام حسین یا دیگر معصومین و شهدا می‌رود. ذکر مصایب را روضه و ذاکر را روضه‌خوان می‌نامند. اما وجه تسمیه: 
پرآوازه‌ترین کتابی که از روی آن شرح این مصایب خوانده می‌شد کتاب «روضه‌الشهدا»ی حسین واعظ کاشفی بود. بعدها اصطلاح روضه‌خوانی درباب کتاب‌های دیگری چون «توفان البکاء» و «اسرار الشهاده» و... به کار رفت. 
رواج روضه‌خوانی بعد از تالیف این کتاب بوده است و از دوران صفویه این گونه مجالس شایع شد. 
روضه‌خوانی مقدمۀ پیدایش تعزیه‌خوانی شد. 

پیام سپاهان


زنجیرزنی
زنجیر مجموعۀ حلقه‌های متصل به هم است و واژه‌ای است پهلوی که در اوراق مانوی به شکل «زینچی هر» آمده است و زنجیرزنی عبارت است از عمل زنجیرزدن توسط دسته‌های در محرم. 

پیام سپاهان


سقّایی
از مشاغلی است که در ماه محرم عده‌ای بدان مشغول می‌شوند، به نشانۀ تشنگی سالار شهیدان. و سقایان تمثیلی از حضرت ابوالفضل العباس قمر بنی‌هاشم هستند. 
در «فتوت نامۀ سلطانی» بابی مستقل درباب سقایان آمده است: 
«... کان الله تبارک و تعالی و سقیهم ولهم شراباً طهوراً» و سقایی [را] از چهار پیغمبر و دوولی گرفته‌اند: نوح که آب شیرین به کشتی برد، ابراهیم، خضر، محمد و دوولی سلمان و عباس بن علی که در عاشورا مشک بر دوش کشید. و هر که امروز به عشق شهیدان کربلا سقایی می‌کند به متابعت و موافقت عباس علی است و این طایفه را «حیات‌بخشان» گویند».
حسین واعظ کاشفی آداب سقایی را ده می‌داند و وصله‌های سقایان شش است. آداب سقایی چند است: 1- طهارت بدن، 2- طهارت نفسانی، 3- ابتدا از دست راست کند، 4- به روی و ریا آب ندهد، 5- آب حلال بدهد، 6- طمع مزد نکند، 7- سخت‌رو و سخت‌گو نباشد، 8- بی‌اذن صاحب مجلس نیاید، 9- بر همکاران حسد نورزد، 10 - خرده‌های طریق را حفظ کند. 
سلّه (صلّه)
تمثیلی است از حجلۀ حضرت قاسم به اشکال گوناگون. افرادی که پیشاپیش آن حرکت می‌کردند نوحۀ حضرت قاسم را می‌خواندند. در گذشته به هر حجله پارچه‌های متعدد می‌آویختند و آن را به شکل‌های گوناگون تزیین می‌کردند و گاه آن را آیینه‌بندی نیز می‌کردند. 

پیام سپاهان


سنج
از آلات موسیقی و مخفف «سرنج» که در جشن‌ها و بازی‌ها با نقاره و دهل نواخته می‌شد. شامل دو طبقه رویین یا مسین که به هم زنند و مفرس و مبدل «جهنج» هندی است که آن را «جهنانج» نیز گویند. و «صنج» معرب آن است. 
«بفرمود تا سنج و هندی درای
به میدان درآرند با کرّنای»
(فردوسی)
سنگ‌زنی
در مراسم عاشورا برخی دسته‌ها دو چوب یا دو سنگ تراشیده به دست می‌گیرند و با اسلوب خاص به منظور تعزیت بر هم می‌زنند. این عمل به شکل‌های گوناگون در گوشه و کنار ایران اجرا می‌شود، چنان‌که بدین عمل در منطقۀ زفره اصفهان «جاق جاقی» یا چاخ چاخی یا چخ چخی گویند. 

پیام سپاهان


سینه‌زنی
به عنوان یکی از مراسم سوگواری همواره در میان اقوام به‌ویژه اعراب رواج داشته است. بر سر و سینه زدن روش معمول تعزیت بوده است. 
ابن بطوطه شرح آن را در «سفرنامه» خود آورده است. نوحه‌خوان با انتخاب نوحه‌های سنگین و متناسب با حرکات دست، سینه‌زنان در اجرای هر چه بهتر سینه‌زنی موثر است. 

لینک کوتاه:
https://www.payamesepahan.ir/Fa/News/370523/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

روایتی از جنایت آمریکا در سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران

صدای پای آب در دیار نصف جهان

صفحه نخست روزنامه‌های اصفهان (دوازدهم تیرماه 1404)

اجرای برنامه آمادگی وارزیابی وضعیت خدمات دهی در سازمان منطقه آزاد کیش

بخشودگی اجار‌ه ‌بهای تیرماه شرکت ‌ها و واحدهای مستقر در برج نوآوری کیش

کیش در تدارک سوگواری تاسوعا و عاشورای حسینی

ارائه خدمات به خانواده شهدا رسالت سنگینی بر دوش ماست

انتصاب مدیرکل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران

تقدیر مدیرکل ارتباطات و مراجعات از تلاش‌های همکاران در پاسخگویی به ایثارگران از طریق خدمات سامانه تلفنی 1616

زندگی از این خانه‌ها رخت بسته است

5 صهیونیست اثرگذار بر تصمیمات ترامپ

فارسی، زبان مقاومت و ظرفیت تمدنی ایران است

داستان سه برادر

تغییر قابل پیش‏‌بینی اروپا علیه ایران

مساله غرب با ایران، هندسه قدرت منطقه‌ای است

قصه زنی نخبه در صنعت برق ایران که شهید شد

ماسک و ترامپ دوباره به جان هم افتادند

چرا هند در جنگ 7 روزه آسمان را به پاکستان باخت؟

تحلیلگران آمریکایی: واشنگتن از مذاکره پس از جنگ چه می‏‌خواهد؟

روان‌های جنگ‌زده در روزهای پس از آتش‌‏بس

سه روشی که می‌توان امام حسین (ع) را در کتاب به کودکان معرفی کرد

سری شیائومی 16 شامل یک گوشی برای رقابت مستقیم با آیفون 17 ایر خواهد بود

گوشی ارزان نسل جدید سامسونگ آپدیت بزرگی دریافت کرد

سه‌ چهارم درآمد استیم از بازی‌های اکشن و نقش‌آفرینی تأمین می‌شود

حجم بازی Hell is Us مشخص شد

نینتندو از هویت تیم توسعه‌دهنده بازی Donkey Kong Bananza پرده برداری کرد

سپاهان انزونزی را به استقلال نمی‌دهد

برنامه‌ریزی تقویت گردشگری مذهبی اصفهان؛ تخفیف 50درصدی هتل‌ها ابلاغ شد

ارسالی‌های شما به با مخاطبان در دهم تیرماه

آزادی 483 مددجو از زندان‌های استان اصفهان

اجرای طرح تخفیف 50 درصدی مراکز اقامتی استان از فردا

افزایش 20 درصدی اعتبارات شهرستان خوروبیابانک

پیمان نوجوانان اصفهانی با نوجوان کربلا تا نابودی اسرائیل و آمریکا

آغاز بهسازی محور‌ها در شهرستان خوروبیابانک

مراسم بزرگداشت شهید دکتر محمد مهدی طهرانچی در اصفهان

بزرگداشت شهیده سیده فاطمه صدیقی صابر در اصفهان

پیش بینی گرد و غبار در سه روز آینده

زامبی‌ها به بازی Red Dead Redemption 2 آمدند!

از نسخه جدید بازی موبایلی و محبوب Little Nightmares چه می‌دانیم؟

اکنون نفس آخر سفیانی‌هاست

برنامه‌ریزی آموزش‌وپرورش استان برای ارتقای صلاحیت حرفه‌ای مدیران مدارس ابتدایی

تراشه‌های نسل بعدی سامسونگ دیرتر عرضه می‌شوند؛ شوک به طرفداران غول کره‌ای

گوشی بعدی شیائومی و پوکو باتری بسیار غول‌پیکری خواهد داشت

هشدار هواشناسی اصفهان برای طوفان و گردوخاک

دمای اصفهان به 44 درجه رسید

انتصاب سرپرست جدید هیات قایقرانی استان

استقبال مردم شهر ورزنه از کاروان پیاده انصارالحسین (ع)

استقبال خیران استان از پویش اطعام و احسان حسینی

افزایش 34 درصدی اعتبارات شهرستان بویین میاندشت

آغاز مرمت موضعی پایه گنبد مسجد امام (ره) اصفهان