تایوان به سرنوشت اوکراین دچار می‌شود؟

پیام سپاهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
شاید طرح پیشنهادی ترامپ برای صلح در اوکراین چندان مرتبط با تحولات تایوان نباشد، اما پکن به آن به چشم یک فرصت نگاه می‌کند.
بازار
چین با دقت فرایند صلح میان روسیه و اوکراین را دنبال می‌کند تا مشخص شود که واشنگتن تا کجا حاضر است برای رسیدن به این توافق به مسکو امتیاز دهد. در این میان، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، از این فرصت استفاده می‌کند تا خطوط پیرامون هدف دیرینه‌اش -تسلط بر تایوان- را شفاف‌تر کند. چنین وضعیتی، جزیره خودگردان تایوان را در موقعیتی خطرناک قرار می‌دهد، آن هم در شرایطی که پیام‌های واشنگتن مبهم‌تر شده و نیت‌های شی آشکارتر می‌شود.
امروز نوبت اوکراین؛ شاید فردا شرق آسیا
به نوشته بلومبرگ، چین در حال گرفتن درس‌هایی از «طرح صلح» ناتمام دولت ترامپ برای روسیه و اوکراین است. میک رایان استراتژیست نظامی و سرتیپ بازنشسته استرالیایی هشدار داده که چین ممکن است از این مقطع زمانی برای ارائه طرح خود استفاده کند. او می‌گوید شی همیشه ترجیح داده بدون اقدام نظامی کنترل جزیره را به دست گیرد. رایان می‌افزاید: «بنابراین، ممکن است انتظار داشته باشیم حزب کمونیست چین به‌زودی یا در میان‌مدت، به‌شکل محرمانه یا علنی طرحی 28 بندی برای تایوان به دولت ترامپ ارائه کند». پیش‌تر نیز سرنوشت تایوان با حمله روسیه به اوکراین مقایسه شده بود. در سال 2022، فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر پیشین ژاپن گفته بود: «امروز اوکراین؛ شاید فردا شرق آسیا».
 این رویکرد پیش‌تر در «کتاب سفید» سال 2022 پکن با عنوان مسئله تایوان و اتحاد چین در عصر جدید تشریح شده است. چینی‌ها تأکید می‌کند که تایوان همیشه بخشی از چین بوده و هرگونه دخالت بین‌المللی را محکوم می‌کند. پکن هشدار داده که آماده استفاده از زور برای رسیدن به اهدافش است. هفته گذشته چین پس از عبور بزرگ‌ترین ناو نیروی دریایی نیوزیلند از تنگه تایوان، درباره «ایجاد دردسر» در این آبراه هشدار داد. این واکنش تند فقط خطاب به نیوزیلند نبود، بلکه پیامی بود برای هر کشوری که قصد داشته باشد در این موضوع دخالت کند.
شعله‌ور شدن مسئله تایوان، بی‌میلی ترامپ و ماه‌های تعیین‌کننده پیش رو
ترامپ و شی در 24 نوامبر تماس تلفنی یک‌ساعته‌ای برای بحث درباره تجارت و تنش‌های رو به افزایش بین چین و ژاپن که به دلیل اظهارات نخست‌وزیر ژاپن، سانائه تاکائِچی، درباره تایوان شعله‌ور شده‌بود، برگزار کردند. ترامپ در پیام عمومی پس از تماس، اشاره‌ای به تایوان نکرد. اما وزارت خارجه چین بخش قابل‌توجهی از گزارش خود را به سخنان شی درباره این موضوع اختصاص داد. شی گفت بازگشت تایوان به چین «بخشی جدایی‌ناپذیر از نظم بین‌المللی پساجنگ» است. این عبارت‌پردازی حساب‌شده می‌کوشد پکن را مدافع نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم معرفی کند. از این رو، تایوان و هر کشوری که از آن حمایت کند را نیروی بی‌ثبات‌کننده جلوه می‌دهد.
این در حالی است که تایپه در واکنش به مواضع اخیر پکن، 40 میلیارد دلار دیگر به بودجه دفاعی خود افزود. به گفته رئیس‌جمهور تایوان، لای چینگ-ته، این بودجه برای خرید تسلیحات جدید از آمریکا و تقویت توانمندی‌های نامتقارن جزیره صرف خواهد شد؛ تجهیزاتی نسبتاً کوچک و ارزان که می‌تواند تا زمان رسیدن کمک آمریکا، هزینه سنگینی به هر نیروی مهاجم چینی تحمیل کند.
لای چینگ-ته دلیل قابل توجهی برای نگرانی دارد. ماه‌های پیش‌رو می‌تواند برای امنیت این جزیره تعیین‌کننده باشد. توجه ترامپ ظاهراً بر بهبود روابط با چین متمرکز شده، در حالی که شی در سخنانش درباره تسلط بر تایوان، جسورتر شده است.
ستون مهم اقتصاد جهانی
تایوان ستون مهمی از اقتصاد جهانی است که حدود 90 درصد تراشه‌های پیشرفته جهان را تولید می‌کند. هرگونه درگیری جدی، زنجیره تأمین کالاهایی هوشمند از گوشی تا خودرو را شامل شده و مراکز داده هوش مصنوعی را دچار فروپاشی خواهد کرد.
واشنگتن نسبت به این تهدید آگاه است. تازه‌ترین گزارش کمیسیون بررسی روابط اقتصادی و امنیتی آمریکا و چین در کنگره توضیح می‌دهد که چین چطور ظرفیت خود را برای اجرای عملیات تهاجمی افزایش داده و ممکن است با هشدار اندک، دست به محاصره یا حمله بزند. این گزارش هم‌چنین اضافه می‌کند که پیام‌رسانی پکن بسته به مخاطب تغییر می‌کند: در مطالب انگلیسی‌زبان تنش‌ها را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد، اما روایت داخلی، «تحریکات» تایوان را توجیهی برای اقدام معرفی می‌کند.
دفاع مدنی و مبارزه با نفوذ پکن
هم‌زمان، ارتش آزادی‌بخش خلق برنامه‌های نوسازی خود را پیش می‌برد و فاصله‌اش با نیروهای آمریکا کم‌تر می‌شود. طرح دفاعی لای منطقی است، اما ممکن است در پارلمانی که با بن‌بست سیاسی روبه‌روست، متوقف شود. در این شرایط، تایپه برای آزادسازی بودجه پهپادها، موشک‌ها، پرتابگرهای متحرک و سامانه‌های فرماندهی مقاومتی فشار بیش‌تری وارد می‌کند و تمرین‌های دفاع مدنی و اقدامات مقابله با عملیات نفوذ چین را گسترش می‌دهد.
هم‌پیمانان آسیایی واشنگتن که شامل ژاپن، استرالیا، کره‌جنوبی و فیلیپین هستند نیز هماهنگی‌ها را عمیق‌تر کرده و دفاع از تایوان را محور امنیت منطقه‌ای می‌دانند. ادامه عبور از تنگه تایوان، حتی با وجود ریسک ناراضی کردن چین، نقش مهمی در تأکید دوباره بر اهمیت حقوق بین‌الملل خواهد داشت.