پیام سپاهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در حالی که تلاش‌های دیپلماتیک برای برگزاری نشستی در پاریس میان «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) به رهبری کُردها و دولت مرکزی دمشق شدت گرفته است، اما نشانه‌های کمی از آمادگی طرفین برای مصالحه بر سر مسائل کلیدی دیده می‌شود.
با این حال، تحولات اخیر، به‌ویژه بحران خونین سُویدا، به شکل قابل‌توجهی موضع کُردها را تقویت کرده و محاسبات دمشق و آنکارا را بر هم زده است. مظلوم کوبانی، فرمانده کل «نیروهای دموکراتیک سوریه»، اخیرا در مصاحبه‌ای با لحنی آشتی‌جویانه، احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه را به عنوان رئیس‌جمهور مشروع کشور به رسمیت شناخت و بر لزوم حفظ اتحاد سوریه زیر یک پرچم و یک ارتش واحد تاکید کرد. او همچنین فاش ساخت که «نیروهای دموکراتیک سوریه» رسما از دمشق خواسته تا نهادهای دولتی را در مناطق عرب‌نشین رقه و دیرالزور و همچنین استان کردنشین حسکه احیا کند. این اظهارات که با استقبال فرستاده ویژه آمریکا مواجه شد، از سوی ملی‌گرایان کُرد به عنوان «خیانت» و از سوی برخی دیگر به عنوان «تسلیم» تعبیر شد.
با این حال، این موضع‌گیری چندان جدید نیست. کُردها همواره بر عدم قصد خود برای جدایی از سوریه تاکید داشته‌اند، اما شروط اساسی آنها تغییر نکرده است: حفظ ساختار نظامی مستقل و عدم تحویل سلاح‌ها. به‌گفته ایلهام احمد، وزیر خارجه بالفعل کردهای سوریه، خلع سلاح در غیاب تضمین‌های قانون اساسی به منزله «خودکشی» است. «نیروهای دموکراتیک سوریه» اصرار دارند که تنها به عنوان یک بلوک نظامی مشخص و نه به‌صورت انفرادی، به ارتش ملی سوریه بپیوندند و بر ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز در کشور پافشاری می‌کنند. همین پافشاری بود که باعث لغو نشست قبلی پاریس در ماه ژوئیه از سوی دمشق شد.
نقطه عطف سُویدا؛ ضعف دمشق و قدرت‌یابی کُردها
آنچه اعتماد به نفس کُردها را به شدت افزایش داده، «فاجعه سُویدا» است. درگیری‌های مرگبار میان قبایل سنی بادیه‌نشین و شبه‌نظامیان دروزی که با مداخله نیروهای دولتی به خشونت کشیده شد و صدها کشته بر جای گذاشت، چهره احمد الشرع را در سطح جهانی مخدوش کرد.
عقب‌نشینی تحقیرآمیز نیروهای دولتی از این استان پس از مداخله نظامی اسرائیل به نفع دروزی‌ها، ضعف بی‌سابقه دولت مرکزی را به نمایش گذاشت. این رویداد استدلال کُردها را تقویت کرده که می‌پرسند قرار است به کدام «ارتش ملی» بپیوندند؟ حقیقت این است که «نیروهای دموکراتیک سوریه» با در اختیار داشتن ارتشی 100 هزار نفری، آموزش‌دیده و مجهز توسط پنتاگون، خود یک نیروی نظامی واقعی و آماده نبرد است. یک منبع نزدیک به کوبانی می‌گوید: «سُوَیدا همه چیز را تغییر داد.» این وضعیت دمشق را آچمز کرده است.
پیچیدگی محاسبات ترکیه
این وضعیت برای ترکیه، که کاهش تنش نظامی با «نیروهای دموکراتیک سوریه» را به عنوان یک پیروزی بزرگ برای کردهای خود مطرح کرده، بسیار چالش‌برانگیز است. رجب طیب اردوغان برای کسب حمایت کُردها جهت تغییرات قانون اساسی و تمدید دوره ریاست‌جمهوری خود، به این موفقیت دیپلماتیک نیاز دارد. آنکارا پیشرفت در مذاکرات با «نیروهای دموکراتیک سوریه»، از جمله بازگشایی گذرگاه مرزی نصیبین، را به پیشرفت در مذاکرات کُردها با دمشق گره زده است. اما اکنون که کُردها موضعی سرسختانه در برابر دمشق اتخاذ کرده‌اند، اعتبار اردوغان زیر سوال رفته است.
تهدیدهای اخیر هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، مبنی بر مداخله نظامی در صورت به خطر افتادن تمامیت ارضی سوریه، نشان‌دهنده نگرانی آنکارا از این بن‌بست است. به گفته گونول تول، تحلیلگر مسائل ترکیه، طرح اولیه اردوغان بر یک توافق آرام میان «نیروهای دموکراتیک سوریه» و دمشق استوار بود که طی آن، شبه‌نظامیان کُرد در ارتش سوریه ادغام شده و نوعی خودمختاری محدود به دست می‌آوردند. این سناریو به اردوغان اجازه می‌داد تا در داخل ادعای پیروزی امنیتی کند.
اما بدون این توافق، ادعای او درحالی‌که هزاران جنگجوی مرتبط با پ‌ک‌ک در آن سوی مرز باقی مانده‌اند، بی‌اعتبار می‌شود. در شرایط کنونی، با افزایش نفوذ نظامی اسرائیل در سوریه و تلاش آنکارا برای بازسازی وجهه خود در واشنگتن، یک مداخله نظامی مستقیم برای ترکیه بسیار پرخطرتر از گذشته است. این امر ابتکار اردوغان را به شدت به توافق کُردها و دمشق وابسته کرده و ترکیه را در ضعیف‌ترین موقعیت استراتژیک خود در سوریه از سال 2016 قرار داده است.
بازار ![]()