رتوریک یک مصاحبه خاص
سیاسی
بزرگنمايي:
پیام سپاهان - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مصاحبه مسعود پزشکیان، رئیسجمهور کشورمان با تاکر کارلسون، از مهمترین گفتوگوهای بینالمللی در آغاز دوران ریاستجمهوری پزشکیان بود. این گفتوگو در فضایی متفاوت نسبت به عرف دیپلماتیک صورت گرفت، نه از تریبون رسانهای وابسته به دموکراتها، بلکه در برابر یکی از چهرههای شاخص جریان راست آمریکا؛ کسی که سابقه نزدیکی با دونالد ترامپ و نگاه شکاکانه نسبت به سیاستهای رسمی ایالات متحده دارد. علیرغم برخی نقدهای قابل طرح درباره لحن و برخی پاسخها، باید منصفانه اذعان کرد که این مصاحبه، در مجموع، هم نقاط مثبت داشت و هم نقاط دارای نقد، ولی در نهایت تا حدی توانست روایت جمهوری اسلامی ایران را به مخاطبی جهانی، خاصه در غرب منتقل کند. در این مصاحبه، پزشکیان تلاش کرد تصویری انسانی، صلحطلب و اخلاقمحور از ایران ارائه دهد؛ درعینحال برخی مواضع اصولی نظام جمهوری اسلامی در خصوص آژانس، مذاکرات، اسرائیل و دفاع از فلسطین نیز به درستی تبیین شد. بااینحال، نکاتی نیز وجود داشت که از منظر راهبردی و رسانهای، نیازمند دقت بیشتر یا اصلاح لحن بودند. در این گزارش تلاش میشود با نگاهی منصفانه، نکات مثبت و قابل نقد این مصاحبه بررسی شود
بازار ![]()
روح حاکم بر مصاحبه میتوانست طلبکارانهتر از این باشد
فضای مصاحبه عمدتا دفاعی و توجیهی بود. درحالیکه ایران در موقعیتی قرار دارد که میتواند موضعی طلبکارانه از غرب بهویژه آمریکا اتخاذ کند، اما در بخشهایی از گفتوگو، نوع بیان رئیسجمهور حالت انفعالی داشت؛ به خصوص در پاسخ به ادعاهای تکراری درباره برنامه هستهای. در شرایطی که آمریکا شریک اسرائیل در تجاوز مستقیم به تأسیسات صلحآمیز ایران بوده، انتظار میرفت با قاطعیت بیشتری بر حق ایران در دفاع و توسعه فناوری صلحآمیز تأکید شود.
رئیسجمهور در میدان، قویتر از رئیسجمهور هنگام مصاحبه بود
در روزهای حملات متقابل ایران و رژیم صهیونیستی، پیامها و مواضع پزشکیان لحنی قدرتمند، ملی و پرصلابت داشت. مردم رئیسجمهوری را دیدند که با صراحت از شهیدان دفاع کرد و از حضور در میدان نهراسید. اما در مصاحبه، لحن در مواردی بیش از حد نرم و احتیاطآمیز شد، بهویژه در پاسخ به پرسشهای تحریکآمیز درباره مذاکرات یا ترامپ. انتظار افکار عمومی این بود که همان صلابت میدانی اینجا نیز تکرار شود.
همبستگی ملی در برابر تجاوز به خوبی تشریح شد
یکی از نقاط قوت مصاحبه، تأکید رئیسجمهور بر وحدت ملی در مقابل تجاوز بیگانگان بود. او با بیانی ساده و انسانی توضیح داد که مردم ایران بدون توجه به گرایشهای سیاسی، در برابر حمله خارجی متحدند. این پیام، مخاطب آمریکایی را نیز با واقعیت جامعه ایران آشنا کرد و توانست بخشی از عملیات روانی رسانههای غربی درباره نارضایتی عمومی را خنثی کند.
نباید فریب ظاهر اختلاف ترامپ و نتانیاهو را بخوریم
رئیسجمهور در مصاحبه تلاش کرد از دوگانه ترامپ - نتانیاهو بهرهبرداری کند؛ گویی ترامپ نسبت به رژیم صهیونیستی فاصله دارد. درحالیکه تاریخ روابط آنها بهویژه در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ نشان میدهد ترامپ شریک کامل در جنایتهایی نظیر انتقال سفارت به بیتالمقدس، طرح معامله قرن و ترور شهید سلیمانی بوده است. نباید اجازه داد تصور کاذبی از جدایی این دو چهره در ذهن مخاطب داخلی و خارجی شکل گیرد.
جمله «ترامپ میتواند صلح بیاورد» قابل توجیه نیست
بیان این جمله حتی به صورت مشروط، اشکال داشت. هرگونه مشروعیتبخشی به ترامپ در نقش «آورنده صلح» خلاف واقع است و با حافظه تاریخی ملت ایران و منطقه در تضاد قرار دارد. او در عمل یکی از جنگطلبترین رؤسایجمهور آمریکا در دهههای اخیر بود. هیچکس در منطقه، ترامپ را با صلح به یاد نمیآورد. گفتن این جمله از سوی یک مقام عالی ایران، میتواند در آینده مورد سوءاستفاده
قرار گیرد.
مشروعیت بینالمللی ایران به خوبی تبیین شد
پزشکیان در بخشی از گفتوگو با استناد به فتوای رهبر انقلاب و همکاری با آژانس، به خوبی مشروعیت عملکرد هستهای ایران را توضیح داد. تأکید بر اینکه ما هرگز به دنبال سلاح هستهای نبودهایم، ضمن اطمینانبخشی به افکار عمومی غربی، در واقع زمینهساز زیر سوال بردن سیاستهای بیاعتمادی محور غرب نیز بود.
شعار علیه آمریکا، شعار علیه ظلم جهانی است
موضع ایران درباره مذاکره خوب، اما درباره رفع تحریم ناکافی بود در خصوص مذاکرات، پزشکیان به درستی به لزوم تضمین و تجربه تلخ گذشته اشاره کرد؛ اینکه توافق بدون تضمین، بیارزش است. اما درخصوص رفع تحریمها، انتظار میرفت صریحتر گفته شود که بدون لغو عملی و کامل تحریمها، هیچگونه توافقی قابل تصور نیست. عدم تصریح به این مطالبه اصلی ایران، میتواند در آینده به تفسیرهای متناقض دامن بزند.
منطق ایران در برابر آژانس به درستی تشریح شد
پزشکیان با ارجاع به بیعملی آژانس در برابر حملات به تأسیسات تحت نظارت خود، توانست مشروعیت بدبینی ایران را برای مخاطبان آمریکایی توضیح دهد. او با زبانی قابل فهم برای افکار عمومی غرب، گفت که اگر آژانس حتی در محکومیت حمله به سایتهای تحت نظارتش سکوت کند، اعتماد از بین میرود.
دفاع از مظلومیت فلسطین، غرورآفرین بود
یکی از بخشهای برجسته این مصاحبه، دفاع صریح و اخلاقی رئیسجمهور از مردم فلسطین بود. در شرایطی که رسانههای آمریکایی سعی دارند صدای قربانیان را خاموش کنند، بیان تصاویر واقعی از زنان بارداری که زیر آوار ماندهاند و کودکانی که بهخاطر یک مظنون ترور شدهاند، روایت ایران را برای مخاطبان خارجی تقویت میکند.
شهادتطلبی و شجاعت پزشکیان، حقیقت شخصیت اوست
در پاسخ به سوالی درباره ترور احتمالی، رئیسجمهور با آرامش و صلابت گفت: اگر خدا بخواهد، انسان زنده میماند. اگر نخواهد، حتی در پیادهروی میمیرد. این جمله، نه از سر شعار، بلکه از باور عمیق او به راهی است که انتخاب کرده است. این موضعگیری، برآمده از همان فرهنگ شهادتی است که در دفاع مقدس و محور مقاومت نیز
دیدهایم.
درباره احتمال جنگ، میشد رعب بیشتری ایجاد کرد
در پاسخ به سوال مهم مربوط به احتمال جنگ گسترده، رئیسجمهور میتوانست با لحنی هشدارآمیزتر، هزینههای اقدام نظامی علیه ایران را برای طرف مقابل برجسته کند. ادبیات دیپلماتیک نباید از انتقال پیام بازدارندگی بکاهد. امروز زبان قدرت، مکمل زبان صلح است و باید این توازن در مواضع حفظ شود.
در نهایت باید گفت که مصاحبه پزشکیان با تاکر کارلسون، یک نقطه آغاز مهم در دیپلماسی رسانهای دولت چهاردهم بود. رئیسجمهور سعی کرد چهرهای انسانی، مؤمن و مستقل از خود نشان دهد و در بسیاری از مواضع، به درستی روایت ایران را به گوش مخاطب جهانی رساند، اما در مواردی نیز نیاز به صراحت بیشتر، صلابت بیشتر و پرهیز از بعضی تعارفهای غیرضروری وجود داشت. از این منظر، نقد منصفانه به این مصاحبه نهتنها مجاز، بلکه ضروری است تا مسیر پیش رو با دقت و قوت بیشتری طی شود.
قدرت انتخاب رسانه، خود یک پیام است
انتخاب تاکر کارلسون بهعنوان مخاطب رسانهای برای اولین گفتوگوی بینالمللی رئیسجمهور جدید، انتخابی هوشمندانه بود. کارلسون با داشتن مخاطبانی میلیونی در طیف محافظهکار و راستگرای آمریکا، بستری متفاوت از رسانههای لیبرالمحور همچون CNN یا MSNBC فراهم میسازد. از همین زاویه، ورود پزشکیان به این عرصه، حامل این پیام بود که ایران نه فقط با دولت آمریکا، بلکه با ملت آمریکا سخن میگوید و حاضر است در برابر مخالفان وضع موجود نیز از منطق خود دفاع کند. این یک تحول مثبت در سیاست رسانهای جمهوری اسلامی
محسوب میشود.
تاکر کارلسون، متحد بالقوه یا چهره چالشگر؟
اگرچه کارلسون با برخی مواضع ضدجنگ و ضدنهادهای امنیتی آمریکا شناخته میشود، اما نباید فراموش کرد که او درعینحال، یکی از سختگیرترین منتقدان ایران در برخی مسائل هویتی و فرهنگی بوده است. مواجهه پزشکیان با این چهره، نشان داد که دیپلماسی رسانهای ایران دیگر صرفا ناظر به ارتباط با جریانهای رسمی دولت آمریکا نیست. اگرچه پاسخهای رئیسجمهور در برخی موارد میتوانست قاطعتر باشد، اما اصل ورود به این سطح از مناظره در رسانهای که پایگاه ترامپیسم است، حائز اهمیت و جسورانه بود.
واکنش مخاطب آمریکایی به یک رئیسجمهور متفاوت
برخلاف تصویر کلیشهای از ایران که در رسانههای غربی ارائه میشود، پزشکیان با ظاهری آرام، گفتاری اخلاقی و لحنی متین، تصویری متفاوت از به مخاطب غربی منتقل کرد. چهرهای که نه از سر استیصال، بلکه با اعتمادبهنفس از سیاستهای کشورش دفاع میکند، اما درعینحال اهل گفتوگو و صلح است. این تصویرسازی رسانهای، هرچند ممکن است به مذاق برخی داخلیها خوش نیاید، اما برای مخاطب آمریکایی که درگیر بمباران تبلیغاتی است، یک روزنه شناخت و بازبینی تلقی میشود.
ضرورت پیوست رسانهای برای گفتوگوهای بینالمللی
یکی از نقاط ضعف آشکار در این مصاحبه، عدم بهرهبرداری دستگاههای رسمی از فضای رسانهای پس از گفتوگو بود. گفتوگویی از این سطح، نیازمند یک پیوست رسانهای و محتوایی دقیق بود تا بخشهای کلیدی آن با زیرنویسهای چندزبانه، تدوینهای کوتاه و تفسیرهای همراستا در فضای مجازی منتشر شود.
متأسفانه چنین ظرفیتی بهطور جدی فعال نشد و از این منظر، ارزش رسانهای این مصاحبه در میان مخاطبان جهانی، کمتر از ظرفیت واقعیاش بهرهبرداری شد. برای گامهای بعدی، لازم است چنین مصاحبههایی با طراحی دقیق رسانهای همراه شوند.
در مجموع به نظر میرسید که منطق پزشکیان در این مصاحبه قابل قبول بود، اما انتظار رتوریک قویتری از او میرفت که این منطق را بهتر و کاملتر پیش ببرد.
لینک کوتاه:
https://www.payamesepahan.ir/Fa/News/973559/