بزرگنمايي:

پیام سپاهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
روز سوم نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایطی برگزار شد که قطعنامه پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپا علیه ایران دستورکار اصلی این جلسه بود؛ ایالات متحده و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) روز سه‌شنبه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به هیات حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که در آن مدعی عدم پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش شده‌اند. میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه، روز چهارشنبه با انتشار چندین پیام در شبکه اجتماعی ایکس با تشریح حال‌وهوای جلسه شورای حکام نوشت: «پیش‌نویس قطعنامه‌ای بسیار بد و ناعادلانه.» به گفته این مقام روسی، در صورت تصویب این قطعنامه، وضعیت فعلی حتی بدتر خواهد شد.
جلسه شورای حکام آژانس از روز دوشنبه 9 ژوئن (19 خرداد) در شرایطی آغاز شد که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نخستین روز این نشست ادعا کرد که جمهوری اسلامی به پرسش‌های آژانس «پاسخ فنی معتبر و قابل‌قبولی» نداده است. تحلیلگران «گزارش جامع» آژانس را مقدمه‌ای برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌دانند.
هشدار قاطع
قطعنامه پیشنهادی غرب در حالی برای تصویب به شورای حکام ارائه شد که مقامات ایران بارها تاکید کرده بودند که تصویب چنین قطعنامه‌ای با واکنش صریح و قاطع تهران مواجه خواهد شد. رضا نجفی، نماینده ایران نزد آژانس، روز چهارشنبه در گفت‌وگویی با سیاسی خواندن قطعنامه پیشنهادی غرب هشدار داد که در صورتی که این قطعنامه تصویب شود، واکنش تهران «بسیار کوبنده» خواهد بود. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، هم در سخنانی تاکید کرد که درصورت اقدامات غیرسازنده شورای حکام آژانس، بلافاصله در همان روز اقدامات فنی و غیرفنی را به فراخور اقدام طرف مقابل انجام می‌دهیم. 
سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، هم سه‌‌شنبه‌شب در گفت‌وگوی تلفنی با همتای ژاپنی خود برای چندمین بار تاکید کرد هرگونه تصمیم نسنجیده و مخرب در شورای حکام علیه ایران با پاسخ مقتضی ایران مواجه خواهد شد و مسوولیت تبعات آن بر عهده طرف‌هایی است که آژانس را مورد استفاده ابزاری و سیاسی قرار می‌دهند.
همچنین اسماعیل بقایی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی، سه‌شنبه‌شب با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری سیما، در واکنش به این سوال که «پاسخ ایران در صورت تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام چه خواهد بود؟»، گفت: «ما از مجموعه‌ای از توانمندی‌ها در حوزه هسته‌ای برخوردار هستیم که بر‌اساس نیازها، استفاده از آنها زمان‌بندی شده است. مجموعه‌ای از اقدامات با همکاری سازمان انرژی اتمی طراحی شده است و در صورت تصویب چنین قطعنامه‌ای، حتما واکنش‌های مقتضی انجام می‌شود.»
قطعنامه مخرب
خیز تروئیکا برای صدور قطعنامه در شرایطی است که پیش‌تر شامگاه پنج‌شنبه اول آذر 1403 شورای حکام قطعنامه ضدایرانی ارائه‌شده از سوی فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا را با 19رای موافق، 12رای ممتنع و سه رای مخالف به تصویب رسانده بود. بر‌اساس این قطعنامه، شورای حکام مدعی شده بود با وجود تعاملات متعدد آژانس با ایران از سال 2019 تاکنون، مسائل پادمانی حل‌نشده باقی ‌مانده و این موضوع توانایی آژانس را برای راستی‌آزمایی این موضوعات تضعیف کرده است. این قطعنامه به قطعنامه‌های شورای حکام در 19ژوئن 2020‌ و 8 ژوئن 2022، 17نوامبر 2022 و 5 ژوئن 2024 اشاره دارد که در آن، از ایران خواسته شده بود به طور «کامل» با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند و بر ضرورت و فوری بودن راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای در ایران تاکید می‌کرد. شورای حکام در این قطعنامه‌ها از ایران خواسته بود که به‌سرعت برای انجام تعهدات قانونی خود اقدام کند و تمام اقدامات لازم را برای حل‌و‌فصل مسائل باقی‌مانده انجام دهد. 
این قطعنامه‌ها نشان می‌دهد که ادعاها بر سر برنامه هسته‌ای ایران موضوع جدیدی نیست و به‌رغم در جریان بودن همکاری‌های ایران و آژانس، علیه تهران صادر شده است. اما صدور احتمالی قطعنامه جدید از دو منظر اهمیت و حساسیت بیشتری نسبت به قطعنامه‌های پیشین دارد؛ اول در جریان بودن مذاکرات ایران و آمریکا که دور ششم آن قرار است چند روز آینده برگزار شود، و دوم در پیش بودن انقضای 10ساله برجام و مکانیسم اسنپ‌بک در مهرماه که مقدمات آن از تیر‌ماه کلید می‌خورد. اگرچه صدور قطعنامه جدید پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع نمی‌دهد، اما راه را برای اعمال فشار و باز کردن سازوکار ماشه کاملا فراهم می‌کند. مسیری که طبیعتا با شکل‌گیری توافق احتمالی میان تهران و واشنگتن می‌تواند صورت‌بندی متفاوتی از آنچه فعلا روی میز قرار دارد، پیدا کند.
مذاکرات در میانه تنش‌آفرینی اروپا
در حالی آمریکا و اروپا در شورای حکام در حال خط و نشان کشیدن برای تهران هستند که قرار است روز یکشنبه آینده دور ششم گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در مسقط برگزار شود؛ گفت‌وگوهایی که اختلافات بر سر غنی‌سازی در ایران بر آن سایه افکنده و آن را با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو کرده است. در این خصوص وزیر خارجه ایران روز گذشته در جریان سفر به نروژ برای شرکت در نشست مجمع اسلو، با ترسیم نقشه راه توافق در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «با ازسرگیری مذاکرات در روز یکشنبه، روشن است توافقی که بتواند استمرار ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تضمین کند، در دسترس است و حتی می‌توان به‌سرعت به آن دست یافت.»
به گفته عراقچی، رئیس‌جمهور ترامپ هنگام ورود به کاخ سفید اعلام کرد که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. این موضع در واقع با دکترین خود ما هم‌راستاست و می‌تواند به عنوان پایه‌ اصلی یک توافق مورد استفاده قرار گیرد. او در پایان نوشت: «چنین توافقی که برای هر دو طرف نتیجه‌بخش باشد، موکول به ادامه برنامه غنی‌سازی ایران تحت نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رفع موثر تحریم‌هاست.» از دیگر سو دونالد ترامپ روز گذشته در جدیدترین اظهارنظر خود درباره مذاکرات هسته‌ای در گفت‌وگو با روزنامه نیویورک‌پست گفت که امید خود را نسبت به اینکه ایران در توافق هسته‌ای جدید احتمالی با ایالات متحده، غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند، از دست می‌دهد اما همچنان مصمم است که اجازه ندهد تهران به سلاح اتمی دست یابد.
راه‌حل کرملین
هم‌زمان با ارائه قطعنامه غرب در شورای حکام و برگزاری نشست تهران و واشنگتن در روزهای آینده، مسکو به‌صورت فعال در حال نقش‌آفرینی است. از انتقادات تند از صدور قطعنامه تا پیشنهادهای هسته‌ای برای باز کردن گره مذاکرات. با پیچیده شدن گفت‌وگو ها میان ایران و آمریکا، روسیه به صورت رسمی برای میانجیگری میان طرفین اعلام آمادگی کرده است. 
دیمیتری پسکوف، سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه، روز چهارشنبه در اظهاراتی بر آمادگی کشورش برای کمک به حل موضوع هسته‌ای ایران تاکید کرد. پسکوف در مورد احتمال مشارکت روسیه در حل موضوع هسته‌ای ایران خاطرنشان کرد که «روسیه تماس‌های مداوم با ایران را حفظ می‌کند.» وی در ادامه گفت که روسیه آماده است در صورت لزوم، برای خارج‌کردن سوخت هسته‌ای مازاد در ایران، به این کشور کمک کند.
در‌عین‌حال سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، در گفت‌وگویی بیان کرد که مسکو آماده ارائه کمک‌های عملی به تهران و واشنگتن برای رسیدن به توافقی درباره برنامه هسته‌ای ایران، از جمله به طور مثال، در زمینه خارج کردن مواد هسته‌ای اضافی از ایران به منظور تطبیق آن برای تولید سوخت رآکتورهاست. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، هم طی اظهاراتی بر اعلام آمادگی مسکو برای «مشارکت سازنده» و ارائه «کمک‌های محسوس» به روند دستیابی به توافقی میان ایران و آمریکا تاکید کرد.
بازار