بزرگنمايي:

پیام سپاهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نشست سه‌جانبه ایران، عمان و قطر در تهران گمانه‌زنی درخصوص نقش دوحه در مذاکرات را افزایش داده است. وزیر خارجه ایران با تایید این گمانه‌زنی‌ها تصریح کرد که دوحه نظرات و ایده‌هایی دارد. در گزارشی به این نقش در حال پررنگ شدن قطر اشاره شده است.
نشست سه‌جانبه وزرای خارجه ایران، عمان و قطر روز یکشنبه در حاشیه نشست مجمع گفت‌وگوی تهران در نیاوران برگزار شد. در این نشست سیدعباس عراقچی، سید بدر البوسعیدی و شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی آخرین تحولات و وضعیت مذاکرات غیرمستقیم ایران-آمریکا را که به وساطت سلطان‌نشین عمان برگزار می‌شود مورد بحث و بررسی قرار دادند.
در همین خصوص سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری در مورد نقش قطر و برگزاری نشست سه‌جانبه در تهران گفت: نقش قطر مهم و سازنده است. قدردان این نقش هستیم همان‌طور که عمان نقش داشت و این یکی از نشانه‌های رویکرد اثرگذار ایران در نگاه به منطقه و توجه به همسایگان به عنوان شرکای مهم ایران در امر تلاش برای حفظ و صیانت منطقه در برابر هرگونه ناامنی و چالش‌هایی که ممکن است از سوی برخی اعمال شود، است.
عراقچی نیز در پایان نشست مجمع گفت‌وگوی تهران گریزی به این نقش قطر زد و گفت: با وزیر خارجه عمان صحبت مفصلی را درباره ادامه مذاکرات داشتیم و وزیر خارجه قطر هم به ما ملحق شد و ایشان هم نظرات و ایده‌هایی دارد که در جلسه سه‌‌جانبه مطرح شد. خیلی خوشحال هستم که نگاه منطقه به‌ویژه منطقه خلیج فارس به ایران نسبت به گذشته متفاوت شده است. نشانه آن را ما در نگاه مثبت آنها به مذاکرات ایران و آمریکا می‌بینیم.
برگزاری این نشست پیش و پس از دو تحول مهم قابل‌توجه است. پیش از برگزاری دور پنجم مذاکرات ظرف چند روز آینده و پس از سفر ترامپ به عربستان، قطر و امارات. آنچه این نشست و حضور وزیر خارجه قطر را معنادار می‌کند، اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در سفر به دوحه بود. دونالد ترامپ در جریان سفر 4روزه به خلیج فارس و در روز سوم سفر به قطر با شیخ تمیم بن حمد امیر این کشور دیدار کرد و درخصوص مذاکرات هسته‌ای اظهاراتی را به زبان آورد.
ترامپ روز پنج‌شنبه 25 اردیبهشت در اظهاراتی گفت ایران باید از امیر قطر خیلی تشکر کند زیرا او با حمله به ایران مخالفت می‌کند در‌حالی‌که دیگران می‌خواهند حمله شدیدی به ایران انجام دهیم. ترامپ در ادامه مدعی شد: ایران به دلیل وجود امیر قطر، خیلی خوش‌شانس است. امیر قطر در حال مبارزه برای دست‌یابی به توافق هسته‌ای با ایران و عدم حمله به این کشور است. ایران خوش‌شانس است که امیری در قطر حضور دارد که برای جلوگیری از حمله مبارزه می‌کند. از امیر قطر تشکر می‌کنم زیرا او به ما کمک‌های زیادی کرده است و از نظر سرمایه‌گذاری می‌توانیم به نفع دو کشورمان همکاری کنیم. ما به توافق با ایران، نزدیک هستیم.
این اظهارات اگرچه در بوق و کرنای سفر تجاری ترامپ و دیگر اظهارنظرها گم شد، اما با توجه به فضای مذاکرات، پرداختن به آن می‌تواند برخی ابعاد ناگفته و نادیده‌انگاشته‌شده را روشن کند. در این چارچوب چند نکته حائز اهمیت است:
نکته اول؛ با توجه به نقش قطر در مذاکرات سابق ایران و آمریکا در دوره جو بایدن و همچنین میانجی‌گری بر سر زندانیان که به آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی نزد بانک‌های قطری انجامید، احتمال فعال شدن نقش دوباره قطر به موازات نقش میزبانی عمان بسیار محتمل است. به‌ویژه که به نظر می‌رسد پس از موفقیت مذاکرات و تبدیل شدن آن به یک توافق احتمالی، نقش قطر در چارچوب رفع تحریم‌ها و مسائل مالی-بانکی می‌تواند پررنگ باشد.
نکته دوم؛ این احتمال پررنگ است که مذاکرات ایران و آمریکا بر سر مساله غنی‌سازی اگر نه با بن‌بست، بلکه با پیچیدگی‌های قابل‌توجهی مواجه شده و این وضعیت باعث طرح پیشنهادهای مذاکراتی از سوی دیگر بازیگرانی که در این وضعیت منافعی دارند، شده باشد.
با توجه به اظهارات ترامپ در دوحه، محتمل است قطر طرحی را برای خروج از این وضعیت پیشنهاد دهد. با‌این‌حال مشخص نیست ابعاد این طرح چیست و دوحه قرار است چه نقشی را در چه سطحی بر عهده گیرد؟ آیا می‌توان از آن تعبیر یار کمکی مذاکرات را به دست داد؟
نکته سوم؛ از این زاویه، بحث‌های مربوط به تشکیل کنسرسیوم با حضور کشورهای جنوب خلیج فارس می‌تواند در این راستا معنا پیدا کند. با توجه به برخی اظهارات مبنی بر مخالفت برخی دولت‌های عربی با این ایده، شاید قطر ماموریت جدیدی از سوی آمریکایی‌ها پیدا کرده تا این ایده را پیش ببرد.
اگر مفروض این باشد که طرف آمریکایی از توصیه به سمت متقاعد کردن دیگر شرکای این پازل برای پیگیری این مسیر تغییر جهت داده، می‌توان ماموریت دوحه را در ارتباط با آن ارزیابی کرد.
نکته چهارم؛ یا این احتمال هم وجود دارد که شکست احتمالی مذاکرات و پررنگ شدن حمله نظامی و متعاقب آن ورود منطقه به یک جنگ ناخواسته، قطر را بیش از دیگر بازیگران شورای همکاری و همسایگان به سمت متقاعد کردن ایران و آمریکا به پرهیز از این مسیر و در پیش گرفتن دیپلماسی ترغیب کرده است. اظهارات ترامپ درخصوص نگرانی‌های امیر قطر و حضور وزیر خارجه این کشور در تهران و دیدار با عراقچی و بدر البوسعیدی، همتایان ایرانی و عمانی، در این راستا قرار دارد.
بازار