چاپ

پیام سپاهان - ایسنا /"سفر اخیر ولیعهد امارات به ترکیه، نشان‌دهنده عزم جدی دو طرف برای بازنگری در سیاست‌های خارجه‌شان در خاورمیانه است."
پایگاه خبری میدل ایست آی، نوشت: ترکیه و امارات متحده عربی، سال‌هاست که درگیر مناقشه‌ای بر سر نفوذ منطقه‌ای بوده و در درگیری‌هایی مانند لیبی و سوریه، هرکدام از یکی از طرفین حمایت می‌کنند. روابط این دو کشور، در دوران «بهار عربی» به سردی گرایید؛ در آن روزها، ترکیه از اعتراضات علیه حاکمان مستبد حمایت کرد، درحالی‌که امارات و عربستان، جریان ضدانقلاب را به‌پیش بردند. آنکارا همچنین امارات را به دست‌داشتن در کودتای شکست‌خورده 2016 در ترکیه متهم کرده و پس از آن که در سال 2017، امارات و عربستان سعودی روابط خود با قطر را قطع کردند، ترکیه به شاهراهی کلیدی برای دوحه تبدیل شد.
حال پس از یک دهه دیدگاه متعارض و رقابت منطقه‌ای، سفر «محمد بن زاید بن سلطان آل نهیان»، به ترکیه می‌تواند خبر از عصری جدید بدهد؛ دورانی که نه با تقابل، بلکه با همکاری تعریف می‌شود. اما چه چیزی باعث تغییر عقیده آنکارا شده است؟
یکی از کلیدی‌ترین دلایل، توافق قطر با همسایه‌های عرب در اوایل سال جاری میلادی بود که به بحران چهارساله خلیج‌فارس پایان داد. در آن روزها، زمانی که امارات، عربستان و متحدانشان، قطر را در انزوا فروبرده بودند، ترکیه با ارسال لوازم ضروری و نیروهای امنیتی به دوحه، توانایی قطر را برای تاب آوردن در آن انزوای تحمیلی افزایش داد (و این موجب سردی روابط ترکیه و امارات بود)؛ امروز اما با قراردادی که در ژانویه سال جاری امضا شد، یکی از موارد اصلی مناقشه میان ابوظبی و آنکارا از میان برداشته شد.
تأثیرات اقتصادی
ترکیه و امارات، هر دو دریافته‌اند که هیچ یک، از مقابله منطقه‌ای سودی نمی‌برد. مداخله ترکیه در لیبی با حمایت از دولتی که تایید سازمان ملل را داشت، آن هم درحالی‌که امارات از «خلیفه حفتر»، فرمانده نیروهای موسوم به ارتش "ملی" لیبی حمایت می‌کرد، منجر به یک بن‌بست نظامی شد. حال اما یک‌روند سیاسی در جریان است و انتخابات آتی لیبی در ماه دسامبر، هرچند ناقص، می‌تواند این کشور را در مسیر ثبات قرار دهد.
گرچه همیشه خطر شعله‌ور شدن آتش جنگ داخلی وجود دارد، اما ترکیه به حفظ دولت لیبی متعهد بوده و امارات نیز دیگر منفعت چندانی از زدن ساز مخالف نمی‌برد. مداخله ترکیه همچنین دست روسیه را از نفوذ کوتاه نگاه می‌دارد - چیزی که باب‌طبع آمریکاست - و این نیز انگیزه دیگری است که امارات، به‌جای تلاش برای تضعیف اقدامات آنکارا در لیبی، با ترکیه به یک فهم مشترک برسد.
یکی دیگر از دلایل حرکت دو کشور به‌سوی روابط حسنه، این است که همه‌گیری کرونا، روی اقتصاد این دو کشور، تأثیرات متفاوتی داشته است؛ ریزش ارزش لیر (واحد پول ملی ترکیه) زندگی را برای بسیاری از شهروندان این کشور سخت کرده است؛ در مقابل اما اقتصاد امارات باتکیه‌بر قیمت بالای نفت، سلامت خود را حفظ کرده است. در روزهای اخیر، گزارشات متعددی از سرمایه‌گذاری‌های امارات در ترکیه به گوش رسیده است. گزارشات حاکی از آن است که ابوظبی برای سرمایه‌گذاری‌هایی با ارزش چندین میلیارد دلار در ترکیه آماده است. این امر نقدینگی زیادی را به اقتصادی رو به افول ترکیه تزریق خواهد کرد که قطعاً موجب بهبود روابط خواهد شد.
همه موارد مذکور، تأثیرات منطقه‌ای فراوانی به دنبال خواهد داشت. سلطان احمد الجابر، وزیر صنعت امارات، در گفت‌وگو با یکی از شبکه‌های دولتی ترکیه، خاطرنشان کرد: این دیدار (سفر بن زاید به آنکارا) در زمانی روی می‌دهد که دو کشور در حال همکاری برای تحقق بخشیدن به چشم‌انداز آینده‌ای باثبات، پررونق و صلح‌آمیزتر در منطقه هستند.
فاصله گرفتن آمریکا از منطقه
محمد بن زاید یک بازیگر عملگراست گرچه هیچ علاقه‌ای به اخوان‌المسلمین و ایران ندارد. او باید حس کرده باشد که اخوان این روزها دیگر تهدید خاصی محسوب نمی‌شود و با تمایل دولت بایدن در آمریکا برای توافق اتمی با ایران، عاقلانه این است که خود را به دیگر بازیگران منطقه‌ای مثل ترکیه بچسباند.
عقب‌نشینی امارات از مواضعش در یمن که هزینه‌های انسانی آن به مسئله مهمی در واشنگتن تبدیل شده است، نشانه دیگری از چشم‌انداز منعطف بن زاید در مواجهه با تغییر شرایط است. بی‌شک بن زاید دریافته است که مقابله با ترکیه بر سر مسائل منطقه‌ای و به دلایل ایدئولوژیک، ضرورتی ندارد؛ زیرا ترکیه نیز به دنبال تعاملات عملی است.
خروج آمریکا از خاورمیانه و افزایش نفوذ روسیه در کشورهایی نظیر سوریه، یکی از دیگر عوامل بازآرایی روابط در این منطقه است. گرچه آمریکا منافع خود در منطقه را رها نمی‌کند، اما از ارائه راهکاری برای کشورهای منطقه که بر اساس آن بتوانند جایگاهی برای خود تعیین کنند هم شانه‌خالی می‌کند و این امر باعث شده تا کشورهای منطقه، خود به گفت‌وگوها و چینش مناسبات درون منطقه‌ای روی آورند.
اما همچنان این سؤال برای امارات و ترکیه در میان است که تا چه حد می‌توان این تغییرات نوظهور را تثبیت کرد؛ اختلافاتی اساسی ترکیه با مصر، اسرائیل و یونان بر سر مدیترانه شرقی، همچنان پابرجاست.
امارات روابط مستحکمی با مصر دارد و نسبت به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل اقدام کرده است. اگر تنش‌ها در مدیترانه شرقی افزایش یابد و یا لیبی دوباره درگیر جنگ داخلی شود، موضع امارات چه خواهد بود؟ آیا ترکیه و امارات قادر به کنارگذاشتن چنین مسائلی و حفظ روند تعمیق روابط اقتصادی خود خواهند بود؟ واضح است که دلایل متعددی برای انجام این کار وجود دارد.
ترجمه محمد حسین خدائیان