بزرگنمايي:

پیام سپاهان - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بر اساس تصمیم بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی افزایش یافت و از آنجا که متغیرهای پولی و مالی یکی از عوامل مهم در ساختار پس‌انداز و کنترل نقدینگی در کشور و بازارهای مالی محسوب می‌شود افزایش نرخ سود بانکی نیز از جمله ابزارهای مهم در کنترل نرخ تورم و نقدینگی است که دولت نیز درصدد دستیابی به اهداف مطلوب در راستای اجرای آن است، اما کارشناسان معتقدند با وجود مطلوبیت طرح دولت بسیار دیرهنگام به آن پرداخته است و دور از ذهن است که با میزان تورم حدود 45 درصدی مردم مایل به سپرده‌گذاری سه ساله به منظور بهره‌گیری از سود حدود 23 درصدی در بانک‌ها شوند. این درحالی است که این گروه از کارشناسان بانکی معتقدند مطلوب‌تر بود که تعیین نرخ سود بانکی تابع نرخ تورم بود تا رابطه مثبت این معادله هدایت سرمایه‌های سرگردان و کاهش نقدینگی بود.
تعارض سود 23 درصد و تورم
سیدبهاءالدین هاشمی‌حسینی، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: افزایش نرخ سود بانکی از جمله ابزارها و سیاست‌های پولی مطلوبی تلقی می‌شود که در مواجهه با تورم جهت جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه به منظور مدیریت و کنترل در خصوص پول‌های سرگردان استفاده می‌شود اما این طرح خوب بسیار دیرهنگام اجرایی شد و از سویی نیز با توجه به میزان نرخ تورم کنونی از اندازه‌گیری‌های خوبی نیز بهره نگرفته است همچنین نرخ سود بانکی باید به گونه‌ای باشد که بتواند آثار تورمی را کاهش یا حذف کند و این مهم در صورتی محقق می‌شود که نرخ سود بانکی تقریباً همسطح و یا هم اندازه نرخ توررم موجود باشد که این امر در باره افزایش نرخ سود بانکی با میزان تورم کنونی مصداق ندارد. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: براساس اخبار منتشره نرخ سود بانکی در حال حاضر حدود 5/22 درصد برای سپرده‌های سه ساله در نظر گرفته شده است که از میزان نرخ تورم بالغ بر 45 درصد فاصله زیادی دارد، از سوی دیگر کمتر کسی مایل است با توجه به میزان تورم فزاینده کنونی اقدام به بازگشایی حساب بانکی سه ساله با نرخ سود حدود 23 درصد کند بنابراین بهتر بود که این میزان سود به سپرده‌های کوتاه مدت تعلق می‌گرفت تا انگیزه مردم برای حضور در این طرح افزایش یابد و از سویی اهداف مورد نظر نیز قابل دسترس‌تر و عینی‌تر می‌گردید.
رقابت سود بازار سکه و طلا و سود بانکی
هاشمی حسینی افزود: اقشار متوسط و آسیب‌پذیر با دراختیار داشتن سرمایه‌های اندک مایل به پس انداز کردن و به کارگرفتن سرمایه خود برای کسب سود مطلوب هستند، اما چنانچه به میزان سپرده نسبتا کم آنها طی مدت سه سال تنها حدود نیمی از نرخ تورم حاکم بر جامعه سود تعلق گیرد متمایل به حضور در بازارهای دیگر مانند مانند سکه، طلا، ارز خواهند شد و بنابراین نقدینگی باز هم در اختیار بازارها غیرمولد و خارج از فضای مدیریت شده دولت قرار خواهد گرفت. او اضافه کرد: کاهش ارزش پول مستمر و سریع تمایل به سپرده‌گذاری در بانک‌ها را هر روز کمرنگ‌تر می‌کند. از سویی بانک‌ها نیز در صورت افزایش نرخ سود سپرده‌ها باید نسبت به افزایش نرخ سود تسهیلات واگذار شده خود کنند تا متضرر نشوند و این رقم از میزان نرخ سود تسهیلات کنونی بالغ بر حدود 23 درصد باید به حدود 26 تا 30 درصد افزایش یابد، چراکه دو شاخص در این امر موثر است که شامل هزینه‌های مستقیم سود بر کارمزد سپرده‌ها و هزینه حقوق و اجاره است که تاثیر مستقیمی تعیین سود تسهیلات دارد تا بتواند تعادل در عرصه برخی از فعالیت‌های بانکی را برقرار کند، اما چنانچه تراز این امر برهم خورد به ناچار بانک‌ها به سمتی گرایش پیدا می‌کنند از آن به عنوان بنگاه‌داری و فعالیت‌های سوداگری بانک‌ها از آن یاد می‌شد که مورد نظر دولت نیز نیست.
راهکار مطلوب اجرای طرح افزایش سود بانکی
هاشمی حسینی معتقد است: بسیار مطلوب‌تر بود که با تخصیص سود 15 تا 20 درصد به سپرده‌های کوتاه مدت یک ساله و 25 درصد به سپرده‌های سه ساله اجرایی می‌شد تا با احتساب کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ تورم مردم انگیزه و میل به سپردن نقدینگی خود در بانک‌ها را می‌یافتند، چرا که در غیراینصورت سپرده‌های بانکی با توجه به شاخص‌های تورمی بعد از دو سال فاقد ارزش خواهند شد.
افزایش نرخ سود بانکی به کاهش تورم؟
بر اساس این گزارش، بانک مرکزی به تازگی سقف نرخ سود سپرده‌های بانکی را از 18 درصد به 5/22 درصد افزایش داد و در شرایطی که تورم در اقتصاد ایران ناشی از افزایش هزینه‌های تولید است و تمامی سپرده‌های بانکی مشمول دریافت سود بانکی است و افزایش نرخ سود از دو مسیر افزایش هزینه تامین مالی بنگاه‌های تولیدی و تشدید ناترازی بانک‌ها، به رشد بیشتر نرخ تورم منجر می‌شود. همچنین روز گذشته بانک مرکزی در ابلاغیه‌ای مبتنی بر مصوبه شورای پول و اعتبار، سقف نرخ سود سپرده‌های بانکی را از 18 درصد، به 5/22 درصد افزایش داد، به طوری‌که در ماه‌های اخیر بر اساس توافق ضمنی بانک مرکزی و بانک‌ها، این نرخ به 20 درصد نیز رسیده بود اما ابلاغیه اخیر بانک مرکزی به افزایش نرخ سود تا 5/22 درصد رسمیت بخشید و برخی معتقدند افزایش نرخ سود بانکی می‌تواند با جذاب نمودن سپرده‌گذاری بلندمدت در بانک‌ها، سرعت گردش پول در اقتصاد را کاهش دهد و به این ترتیب به کاهش تورم در اقتصاد ایران منجر شود.
پیش نیازهای اثرگذاری نرخ سود بر تورم
اولین نکته اینکه سازوکار نرخ سود زمانی می‌تواند در کاهش تورم موثر باشد که به رفع مشکلات جریان سرمایه و کسری ترازپرداخت منجر شود اما در اقتصاد ایران تامین مالی از طریق حساب سرمایه و به‌طور کلی تامین مالی خارجی انجام نمی‌شود بنابراین سازوکار افزایش نرخ سود سپرده‌ها نمی‌تواند اثرگذاری قابل توجهی بر ایجاد ثبات در حساب سرمایه و کنترل تورم داشته باشد در اقتصاد ایران از یک طرف به دلیل درآمدهای نفتی بالا، نیازی به استقراض خارجی برای پوشش کسری وجود ندارد و از طرف دیگر تامین مالی خارجی حساسیتی نسبت به افزایش نرخ سود بانکی ندارد، بنابراین پیش نیازهای اثرگذاری سیاست نرخ سود بر کنترل تورم، هم اکنون در اقتصاد ایران حاکم نیست.
تورم ناشی از افزایش هزینه تولید است
نکته بسیار مهم دیگر اینکه در شرایط فعلی، اقتصاد ایران با تورم سمت عرضه مواجه است به این معنی که محصولات تولیدی پیش از آنکه به بازار برسد و به دلیل افزایش تقاضا، قیمت آن افزایش یابد، در کارخانه و در زمان تولید قیمت آن به دلیل رشد قیمت نهاده‌ها و نرخ ارز، افزایش یافته است نرخ سود بانکی می‌تواند با افزایش انگیزه سرمایه‌گذاری در مقابل مصرف، تورم ناشی از افزایش تقاضا را از طریق کاهش عطش خرید مردم، تاحدودی کنترل کند، اما این ابزار در کنترل تورم ناشی از افزایش هزینه‌های تولید کاملا عکس عمل می‌کند و افزایش نرخ سود در شرایطی که اقتصاد با تورم سمت عرضه مواجه است و بنگاه‌های تولیدی برای تامین سرمایه در گردش خود به نظام بانکی وابسته هستند، هزینه‌های بخش تولید را افزایش می‌دهد و علاوه بر تشدید افزایش قیمت‌ها، به رکود اقتصادی نیز منجر می‌شود و به همین دلیل است که اقتصادهای بزرگ جهان در حال حاضر با وجود تورم‌های بالا، در افزایش نرخ بهره به‌شدت با احتیاط عمل می‌کنند.
تشدید ناترازی بانک‌ها
نکته دیگر اینکه در نظام بانکی کشور، به دلیل عملکرد نامطلوب برخی بانک‌ها و انفعال نظارتی بانک مرکزی، تمامی سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، از نرخ سود بالای بانکی بی‌نصیب نیستند که این مساله موجب می‌شود کارکرد افزایش نرخ سود بانکی در سوق دادن سپرده‌گذاران به سمت سپرده‌های بلندمدت، غیرفعال باشد و در مقابل افزایش نرخ سود سپرده‌ها به‌شدت هزینه‌های بانک‌ها را افزایش دهد. از سوی دیگر، افزایش نرخ سود به سرعت هزینه سود تمامی سپرده‌های بانکی را افزایش می‌دهد ولی در مقابل بانک‌ها تنها می‌توانند افزایش نرخ سود تسهیلات را در مورد تسهیلات آتی اعمال کنند و تسهیلات قبلی که بخش اصلی دارایی‌های بانک است بدون افزایش باقی می‌ماند و به این ترتیب افزایش نرخ سود بانکی با افزایش هزینه‌های بانک‌ها، به تشدید ناترازی آنها منجر می‌شود این درحالی است که یکی از دلایل اصلی تورم مزمن در اقتصاد کشور، ناترازی بانک‌ها و عملکرد آنها در خلق پول و تسهیلات دهی بوده است و به این ترتیب افزایش نرخ سود به دلیل شرایط فعلی نظام بانکی، به تشدید نرخ تورم منجر خواهد شد.