بزرگنمايي:

پیام سپاهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بنفشه سام‌گیس/ گزارش سازمان ملل متحد درباره وضعیت قاچاق مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته در سال 2021، امروز در وین رونمایی می‌شود. با توجه به اتفاقاتی که ظرف یک سال اخیر در دنیا رخ داده - حمله روسیه به اکراین که آوارگی و بی‌خانمانی میلیون‌ها اوکراینی را به دنبال داشته و افزایش قاچاق انسان از مسیر بالکان را رقم زده، تصرف دوباره افغانستان توسط افراطیون امارت اسلامی که فرار هزاران شهروند این کشور به اقصی‌نقاط جهان را به دنبال داشته، دستور ملا هیبت آخوند‌زاده؛ رهبر جدید طالبان به توقف تجارت مواد مخدر و اجرای نمادین این ممنوعیت با راه‌اندازی کمپین امحای مزارع خشخاش طی دو ماه اخیر، افزایش تنش‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه، رشد آمار پناهجویی به مقصد اروپا به دنبال بحران‌های اقتصادی در قاره آفریقا و آسیا و منطقه خاورمیانه و مدیترانه شرقی - به نظر می‌رسد گزارش امسال دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم ملل متحد UNODC باز هم متفاوت از سال‌های پیش باشد چون این گزارش‌های سالانه، صرفا رصد و اعلام اعداد خام از وضعیت قاچاق و بازار عرضه و تقاضای مواد مخدر و محرک نیست بلکه رخدادها و تحرکاتی هم که بر این بازار جهانی تاثیرگذار است را تحلیل کرده و وضعیت مناطق مختلف جهان را با توجه به تاثیر این رخدادها بررسی می‌کند. یکی از مهم‌ترین رخدادهایی که در دهه اخیر، بازار عرضه و تقاضا را به‌شدت مورد تاثیر قرار داد، اپیدمی جهانی کووید 19 بود. بعد از ژانویه 2020، اعمال تدابیر امنیتی در تمام کشورها و از جمله انسداد موقت مرزهای زمینی، هوایی و دریایی برای جلوگیری از انتقال ویروس، شرایط متفاوتی در بازار عرضه ایجاد کرد و ویژگی‌های بیماری و تبعات آن (تعطیلی بنگاه‌ها و کسب‌وکارهای خرد به دلیل رکود اقتصادی فراگیر، بیکاری میلیون‌ها نفر از مردم جهان و خانه‌نشینی اجباری و به تبع آن، افزایش اختلالات روانی ناشی از مشکلات اقتصادی) هم بازار تقاضا را تحت‌تاثیر قرار داد. در حالی که در هفته‌های ابتدایی پس از شیوع بیماری و به دنبال سرعت بالای همه‌گیری و انتقال ویروس، تمام دولت‌ها در 5 قاره، تدابیر امنیتی شدیدی برای جلوگیری از سرایت بیماری از طریق مبادلات مرزی اتخاذ کردند، تصور غالب این بود که انسداد مبادی زمینی، هوایی و دریایی، می‌تواند بعد از دهه‌های متمادی، خسارت کلانی برای شبکه‌های بومی و بین‌المللی مخدرها و محرک‌ها رقم بزند. 4 ماه بعد از شیوع جهانی کووید 19 و زمانی که 5 قاره به‌طور کامل گرفتار ویروس شده بودند، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم ملل متحد، در تحقیقی به بررسی تاثیرات این بیماری ویروسی بر بازار عرضه و تقاضای مخدرها و محرک‌ها پرداخت. در گزارش UNODC که مه‌2020 منتشر شد و از جمله مهم‌ترین تحقیقات جهانی درباره تغییرات بازار عرضه و تقاضا به شمار می‌رود، تاکید شده بود که توقف یا کاهش کوتاه‌مدت ترانزیت و قاچاق مواد مخدر در کل دنیا، فقط و فقط مربوط به اولین هفته‌های پس از شیوع بیماری بوده و شبکه‌های بومی و بین‌المللی ترانزیت و قاچاق مواد مخدر در 5 قاره، موفق شدند از مشغله ذهنی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی دولت‌ها برای کنترل شیوع ویروس کرونا در داخل مرزها (و به خصوص کشورهایی در قاره آسیا، اروپا، آفریقا و منطقه خاورمیانه و آسیای میانه که در مسیرهای فرعی یا اصلی ترانزیت مواد مخدر واقع شده‌اند) و همچنین از افزایش ناامنی در مبادی مرزی (ناامنی به جهت کاهش کنترل‌های مرزی نسبت به محموله‌های قاچاق ورودی یا خروجی) به نفع خود استفاده کنند و بنابراین، تولید، توزیع و فروش انواع مخدرها و روانگردان‌ها در بازه دهه اول ژانویه تا دهه اول مه‌ 2020 در مقایسه با مدت مشابه در سال 2019 و پیش از شیوع کرونا در جهان، رونق بیشتری پیدا کرد. در این تحقیق همچنین تاکید شده بود که تاثیرات روانی مرتبط با شیوع ویروس کرونا که ریشه در رکود فراگیر اقتصادی به سبب تعطیلی مشاغل، اخراج کارکنان، افزایش بیکاری، کاهش درآمد دولت‌ها و تنزل شدید درآمد مردم در تمام کشورها داشته، اتفاقا تقاضای بیشتر برای مصرف انواع مواد اعتیادآور - چه در بروز و چه در شیوع مصرف مواد مخدر و محرک - را در سراسر جهان رقم زده علاوه بر آنکه در مواردی، تغییر الگوی مصرف به سمت مخدرهای سنگین‌تر یا دوز بالاتر مصرف هم در همان بازه 4 ماهه شیوع کووید 19 اتفاق افتاده است. 
مصداق‌های مشخص مورد اشاره در این گزارش سازمان ملل که ارتباط مستقیم تغییرات بازار عرضه و تقاضا با شیوع جهانی کووید 19 را تایید می‌کرد شامل کاهش شدید کشفیات مواد مخدر در ایتالیا و کشورهای آسیای میانه (به دلیل افزایش تمرکز پلیس در کنترل شیوع کووید 19) توقف عملیات مقابله با قاچاق مواد مخدر در نیجر، افزایش جرایم سایبری مرتبط با عرضه و تقاضای مواد مخدر و رشد قاچاق داروها در منطقه بالکان، افزایش قیمت کوکایین در امریکا به دلیل دشواری دسترسی خرده‌فروشان، افزایش عرضه خیابانی در مصر، افزایش قاچاق مخدرها و مواد روانگردان از طریق شبکه پست در نیجریه و همچنین گرانی موقت قیمت هرویین افغانستان در بازارهای جهانی به دلیل کاهش تولید در افغانستان به دنبال دشواری و محدودیت رفت‌و‌آمد کارگران فصلی به سمت مزارع خشخاش و مناطق فرآوری تریاک و همچنین دشواری ترانزیت پیش‌سازهای تولید هرویین از مبادی غیرقانونی چین و آسیای میانه به افغانستان بود. 
حالا حدود دو سال از شیوع کووید 19 در جهان می‌گذرد و اگرچه هنوز آمار ابتلا در بسیاری کشورها با نوسان مواجه است و نمی‌توان نقطه پایانی برای داستان این بیماری ویروسی در دو قاره اروپا و امریکا در نظر گرفت، طی ماه‌های گذشته اتفاقات دیگری در اقصی‌نقاط دنیا، بازار عرضه و تقاضا و جرایم سازمان‌یافته را متاثر کرده که گزارش سازمان ملل متحد از وضعیت تجارت مواد اعتیادآور و جرم‌های مرتبط هم از این رخدادها تاثیر خواهد گرفت. 
طبق بررسی‌های «اعتماد» از گزارش‌های ماهانه DEA (سازمان مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده) پیش‌بینی می‌شد که تا پایان سال 2021 بیش از 1366 تن کوکایین، هرویین، مت آمفتامین، اکسی کدون، فنتانیل، ماری جوانا و اکستاسی با ارزش بیش از 20 میلیارد دلار در 9 منطقه جهان (آفریقا، آندین، کاراییب، اروپا، خاور دور، خاور میانه، امریکای مرکزی و جنوبی، اقیانوسیه) فروخته شود و بنا به نتایج این تخمین، رتبه دوم فروش مواد مخدر و محرک، بعد از ایالات متحده، متعلق به خاورمیانه (218 تن با ارزش بیش از یک میلیارد دلار) و رتبه اول از بابت ارزش مواد عرضه شده مربوط به منطقه اروپا (177 تن با ارزش 5 میلیارد دلار) بوده است. 
هنوز معلوم نیست گزارشی که امروز در وین رونمایی می‌شود چه نتایجی از میزان مصرف مواد اعتیادآور در سال 2021 داشته باشد و این نتایج تا چه حد تخمین DEA را تایید کند اما رخدادهای تنش‌زا در اقصی‌نقاط جهان طی یک سال گذشته میلادی، افزایش بروز و شیوع مصرف مواد مخدر و محرک را به دنبال داشته چنانکه بنا به تایید کارشناسان حوزه اعتیاد، جنگ و ناآرامی‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، مشکلات معیشتی و فقر، بیکاری و نارضایتی‌های شهروندان، عوامل موثری در گرایش به سمت مصرف مواد اعتیادآور هستند. 
گزارشی که پارسال و همزمان با روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، توسط سازمان ملل در وین ارایه شد، از افزایش مصرف و افزایش تعداد مصرف‌کنندگان کوکایین، کانابیس (ماری جوانا، حشیش) مشتقات تریاک (هرویین، مرفین، داروهای مخدر) و مت‌آمفتامین در 5 منطقه آسیا، افریقا، اروپا، امریکا و اقیانوسیه تا پایان سال 2020 میلادی خبر می‌داد. طبق نتایج این گزارش، تا پایان سال 2020 میلادی، تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر و محرک در کل دنیا و در گروه سنی 15 تا 64 سال، به 275 میلیون نفر افزایش یافته در حالی که حدود یک‌چهارم از این تعداد، مصرف‌کنندگان مخدرهای مشتق از تریاک بوده و حدود 26 میلیون نفر هم مصرف‌کننده آمفتامین بوده‌اند. 4 گزارش منتشر شده UNODC طی دو ماه گذشته تایید می‌کند که به دنبال ارزانی قیمت مخدرهای آزمایشگاهی در مقایسه با قیمت گران مخدرهای گیاهی، تعداد مصرف‌کنندگان این مواد ارزانتر در اقصی‌نقاط جهان رو به افزایش است در حالی که این مخدرهای تولید شده در آزمایشگاه در مقایسه با مخدرهای گیاهی، تاثیر سریع‌تر و سنگین‌تر بر سیستم اعصاب مرکزی داشته و مرگ‌های بیشتر و ناتوان‌کنندگی‌های وسیع‌تری را رقم خواهند زد. رونق گرفتن بازار عرضه و تقاضای مواد مخدر و محرک، یک نتیجه اجتناب‌ناپذیر هم دارد؛ جرایم سازمان‌یافته از جمله قاچاق انسان، فحشا، قتل، درگیری‌های مسلحانه، سرقت، پولشویی، ایجاد ناامنی منطقه‌ای و برون‌مرزی و نارکوتروریسم (هم‌پیمانی قاچاقچیان مواد با تروریست‌ها و گروه‌های شبه‌نظامی و اشتراک منافع به شرط تامین امنیت ترانزیت و جابه‌جایی محموله‌های مواد قاچاق تا مقصد) از مهم‌ترین تبعات رونق بازار عرضه و تقاضای مخدرها و محرک‌هاست. تاثیر رخدادهای یک سال گذشته جهان، حتما نشانه های روشنی در گزارش امروز سازمان ملل خواهد داشت.