پیام سپاهان - خبرگزاری کتاب ایران / شعر به‌عنوان یکی از بارزترین حوزه‌های ادبیات مقاومت، برای دعوت مردم به مبارزه و پایداری در برابر متجاوزین مطرح است و از این‌رو به ایفای نقشی کلیدی به‌عنوان یکی از عوامل تحریک‌بخش مقاومت می‌پردازد.
 کتاب شعر «باران‌ترین بودی» سروده‌ طیبه شامانی به‌تازگی از سوی انتشارات صریر منتشر شد. شامانی یکی از شاعران توانای حوزه شعر نوجوان است و سعی کرده در شعرهایش از زاویه‌های مختلف به نوجوانی نگاه کند. شامانی به مدت هشت‌ سال کارشناس بخش شعر مجلات «نبات» و «نبات کوچولو» بود. ازجمله آثاری که این بانوی شاعر سروده می‌توان به مجموعه «خاله‌بازی»، «چرخ و فلک»، «مسافر سپیده دم»، «دم گربه‌ها را بکش» و «چیستان» اشاره کرد.
گفت‌وگویی با این شاعر انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
توضیح مختصری در رابطه با کتاب «باران‌ترین بودی» و انتخاب این عنوان برای کتاب بفرمایید.
این کتاب، مجموعه‌ای از 10 شعر در قالب چارپاره با موضوعات مختلفی از قبیل شهید محمدحسین فهمیده، صلح، جانبازان عزیز جنگ تحمیلی و ... است. عنوان اثر از روی یکی از شعرهای کتاب که برای شهید فهمیده سروده‌ام، انتخاب شده است.
چه عامل یا عواملی سبب شد پا به عرصه نویسندگی در حوزه کودک بگذارید؟
من خودم را از کودکان جدا نمی‌دانم و با آن‌ها و دنیای آن‌ها بسیار راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنم تا دنیای بزرگ‌ترها، می‌شود گفت که علائق و دل‌مشغولی‌های دنیای خودم را برای کودکان می‌نویسم.
به‌نظر شما آیا شعر جنگ، ریشه در مبارزات پیش از انقلاب دارد؟
صددرصد، نوجوان‌هایی که در زمان انقلاب در خیابان‌ها شعار می‌دادند و اعلامیه پخش می‌کردند با شروع جنگ، اولین داوطلب‌های شرکت در جنگ بودند. آن‌ها در دوران انقلاب اسلامی درس رشادت، فداکاری و از خودگذشتگی را به‌خوبی آموخته بودند.
چه جنبه‌ای از شعر جنگ شما را بیشتر جذب کرده است؟
من مجموعه شعرها یا خاطرات و داستان‌هایی را که درمورد روزهای جنگ و روحیه شاد رزمنده‌های عزیزمان است، خیلی دوست دارم و به نظرم از این نوع داستان‌ها، شعرها و خاطرات هر چه برای نسل جدید چاپ شود باز هم کم است. شهدای ما هم مثل بقیه مردم، خانواده داشتند و عاشق خانواده‌هایشان بودند، عاشق دوستان و هم‌محله‌ای‌هایشان بودند، آن‌ها به‌خاطر حفظ ایران از تمام علائق خود گذشتند. ما تا ابد مدیون آن‌ها و خانواده‌هایشان هستیم. 

می‌خواهیم شعر دفاع مقدس را از منظر شما نقد کنیم. به دوران جنگ و دفاع مقدس و سال‌های پس از آن چگونه نگاه می‌کنید؟
ادبیات، آینه‌ اندیشه‌ها، عاطفه‌ها، خواسته‌ها و آرمان‌های یک ملت است و نمایانگر خوبی‌ها، بدی‌های و مشکلات یک جامعه است که هنرمند از روح خود در آن می‌دمد. شاعران و نویسندگان در طول تاریخ در کنار مردم مبارز حضور داشته‌اند و با سرودن شعر، ضمن تشویق مردم به پایداری، دلیری‌ها و از خود گذشتگی‌های مبارزان راه حق و حقیقت را در آثار خویش جاودانه کرده‌اند. مفهوم پایداری، مقاومت و دفاع، مفهومی عام در فرهنگ ماست، می‌توان گفت مقاومت، واکنشی غیر ارادی در برابر تهاجم است.
ادبیات پایداری تحت‌تأثیر شرایطی خاص چون استبداد داخلی، نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی، هجوم قدرت‌های غاصب و به خطر افتادن سرزمین و سرمایه‌های ملی و ... شکل می‌گیرد. بنابراین محتوای این آثار با بیداد داخلی یا تجاوز بیرونی و ایستادگی در برابر ظلم گره‌خوردگی دارد. به‌عبارتی ساده‌تر، سروده‌ها و نوشته‌هایی که موضوع اصلی آن دعوت مردم به مبارزه و پایداری در برابر متجاوزین باشد، با عنوان ادبیات پایداری و مقاومت قابل تقسیم‌بندی است. با توجه به اینکه شعر هنری برخاسته از احساس و اندیشه‌ محض است به‌عنوان یکی از بارزترین حوزه‌های ادبیات مقاومت برای دعوت مردم به مبارزه و پایداری در برابر متجاوزین مطرح است. از این‌رو به ایفای نقشی کلیدی به‌عنوان یکی از عوامل تحریک‌بخش مقاومت می‌پردازد و در تهییج مردم و قوت بخشیدن به روحیه آزادی و آزادگی‌شان کمک می‌کند. ترسیم چهره مظلوم و ستمدیده مردم، ستایش سرزمین، ستایش آزادی، بزرگداشت شهدا، بیان ظلم ها و جنایات و روحیه و امید دادن به مردم ازجمله موضوعاتی است که در ادبیات پایداری به آن پرداخته می‌شود. 

پدیده جنگ تحمیلی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از گسترده‌ترین حوزه‌های تفکر با رویکردی در جهت مقاومت و ایستادگی مردم ایران با درونمایه‌ اعتقادی برخاسته از فرهنگ اسلامی در ادبیات پایداری شد. بر این اساس، ادبیات دفاع مقدس را می‌توان یکی از زیرشاخه‌های ادبیات پایداری دانست که در آن به مجموعه نوشته‌ها و سروده‌هایی برمی‌خوریم که درون‌مایه‌ آن، به مسائل هشت سال دفاع مقدس و پیامدها و تبعات آن بازمی‌گردد.
نیاز مخاطبان کودک و نوجوان در حوزه کتاب دفاع مقدس و مدافعان حرم بیشتر به چه نوع کتاب‌هایی و در چه قالب‌هایی است؟
حضور مفهوم پایداری در ادبیات کودک و نوجوان بسیار ضروری است، چراکه القاء مفاهیم در ذهن و دل مخاطب در دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند ماندگاری و اثربخشی بیشتری داشته باشد. تأثیر مفهوم پایداری بر ذهن و روح کودکان و نوجوانان اگرچه با رسانه‌هایی از جمله تلویزیون، سایت‌ها، فضای مجازی، مجله‌های خاص کودک، بازی‌ها و... هم نتیجه‌بخش است، اما به‌نظر می‌رسد که هیچ‌کدام، به سرعت و قدرت شعر نمی‌توانند ذهن را درگیر کنند. حتی مواردی که از رسانه‌ ملی منعکس می‌شوند در صورت پیوستگی با شعر اثر بیشتر و عمیق‌تری دارند، اما متأسفانه تعداد آثار شعری با مفهوم پایداری در حوزه کودک و نوجوان، محدودتر از سایر مفاهیم بوده و ناشرانی هم که به ادبیات پایداری کودک و نوجوان می‌پردازند، محدود هستند.
نوشتن در حوزه دفاع مقدس تا چه میزان به نسل جوان ما تأثیرگذار بوده است؟
در مسر ادبیات پایداری کودک و نوجوان آسیب‌هایی هم وجود دارد که در صورت عدم رفع آن می‌تواند این نوع از ادبیات را دچار افت کیفی کند. یکی از آسیب‌‍‌ها، شعارزدگی بیش از حد است. برای جذب مخاطب باید دست از این شعارزدگی‌ها برداشت. شاعرانی هستند که زیاد اعتقاد به این نوع ادبیات ندارند، اما به خاطر تأمین معیشت زندگی در این مسیر گام برمی‌دارند و چیزی را می‌سرایند که بر خلاف دیدگاهشان هست.
آسیب دیگر، جشنواره‌زدگی است. برخی شعرها را فقط برای جشنواره و کسب مقام خلق می‌کنند و این می‌تواند شعر را از آن هدف متعالی دور کند. لذا نیاز است که در جشنواره‌ها به کیفیت آثار هم توجه شود و آثاری انتخاب شوند که علاوه بر کیفیت هنری، حرفی برای گفتن داشته باشند. آسیب دیگر می‌تواند، در مورد خود خالق اثر باشد. مثلا شاعر یا هنرمندی که جنگ یا مناطق جنگی را تجربه نکرده و اطلاعات کمی در این زمینه دارد، توفیق زیادی در زمینه خلق اثر در این زمینه ندارد. لذا لازم است که اردوهای دیدار از مناطق جنگی برای شاعران و هنرمندان در نظر گرفته شود که علاوه بر تجربه کردن حس و حال این مناطق، اطلاعاتی را در این زمینه کسب کنند.
در زمینه کتاب کودک و نوجوان می‌توانید چند نمونه مناسب را نام ببرید؟
نشرهایی هم بوده‌اند که به این مهم بیشتر از نشرهای دیگر پرداخته‌اند. ازجمله نشر صریر و انشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و در سال‌های اخیر انتشارات شهید کاظمی هم کتاب‌های متنوعی در مورد ادبیات پایداری برای کودک و نوجوان به چاپ رسانده است. ازجمله آن‌ها مجموعه شعرهایی برای شهدای مدافع حرم است و کتاب «منهای یک» نوشته علی باباجانی که به همت مؤسسه ارغوان به چاپ رسیده که جای بسی امیدواری دارد؛ ولی کماکان تلاش بیشتری را از طرف مسئولان می‌طلبد.