بزرگنمايي:

پیام سپاهان - آفتاب یزد /متن پیش رو در آفتاب یزد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
«ایران از روسیه، هواپیماهای جنگنده، جت آموزشی و بالگرد رزمی خریده است.» این خبری است که رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به عنوان نتیجه سفرش به روسیه اعلام کرده است و همین یک جمله کافی است تا خاطرات تلخ بد عهدی‌های روسیه بار دیگر زنده شود. این اولین بار نیست که ایران از روسیه تسلیحات نظامی می‌خرد اما گویا بد عهدی‌های روسیه هم تمامی نخواهد داشت. پیش از این و در ماجرای خرید سامانه اس 300 از روسها شاهد بودیم که روسیه 9 سال تحویل این سامانه را به تعویق انداخت و سر انجام پس از امضای برجام این سامانه را به ایران تحویل داد. حال در شرایطی که برجام روی هواست و هر لحظه صحبت‌های ضد و نقیضی در خصوص احیای دوباره آن به گوش می‌رسد آیا امکان این وجود دارد که روسیه بر سر عهد و پیمان خود بماند؟ یا بار دیگری شاهد عهد شکنی روس‌ها در خصوص تعهداتشان نسبت به ایران خواهیم بود؟
>ایران از روسیه، هواپیماهای جنگنده
جت آموزشی و بالگرد رزمی خریده است
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح که به تازگی به مسکو سفر کرده است در نشستی با کارشناسان و مدیران نهادهای ایرانی در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو، با اشاره به قراردادهای خرید هواپیماهای جنگنده، جت آموزشی و بالگردهای رزمی از روسیه گفت:« این قراردادها پس از لغو تحریم تسلیحاتی ایران منعقد شده و در این سفر درباره اجرایی شدن آن مذاکره خواهیم کرد.»
سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری با تاکید بر اینکه «برای داشتن روابطی مستحکم با کشورها به‌خصوص روسیه و دیگر کشورهای همسایه به نقشه راه نیاز داریم»، اظهار داشت: «با توجه به ظرفیت‌های مختلف همکاری با روسیه در ابعاد نظامی- دفاعی، مناسبات و همکاری‌های فی مابین در این حوزه‌ها افزایش خواهد یافت.» سرلشکر باقری یادآور شد: «باتوجه به نگاه‌های مشترک ایران و روسیه در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و ظرفیت‌های زیاد همکاری فیمابین، مناسبات دو کشور از جمله در حوزه نظامی-دفاعی گسترش می‌یابد.» سردار باقری در بخشی دیگر از سخنانش گفت: «در مقطع کنونی، به دلیل شرایط بین‌المللی و به‌خصوص نگاه ویژه رئیس جمهوری روسیه به تحکیم مناسبات با جمهوری اسلامی ایران، فرصت مغتنمی به‌وجود آمده تا این روابط بیش از پیش گسترش یابد.» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به سند جامع 25 ساله همکاری با چین اشاره و تاکید کرد: «شاید لازم باشد با استفاده از تجربه سند 25 ساله با چین، در روابط با روسیه نیز چنین سندی بین دو کشور وجود داشته باشد.»
سرلشکر باقری به موفقیت‌های جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف اشاره و تصریح کرد: «همان‌گونه نیروهای مسلح در شرایط تحریم توانستند به موفقیت برسند و انواع تسلیحات و تجهیزات نظامی و دفاعی مورد نیاز خود را بسازند، دیگر بخش‌های کشور نیز باید با همین رویکرد به پیش بروند و فرض را بر این قرار دهند که تحریم‌ها هیچ‌گاه برطرف نخواهد شد.»
وی به توسعه و گسترش چشمگیر روابط ایران و روسیه در زمینه نظامی و دفاعی طی پنج سال اخیر اشاره کرد و افزود: «هرچقدر روابط و مناسبات با کشورهای دوست افزایش پیدا کند، به همان میزان ذهنیت‌های منفی نیز از میان خواهد رفت.»
>ماجرای « اس300» و بدعهدی روس ها
این در حالی است که پیش از این شاهد بودیم نه سال پس از امضای قرارداد فروش سامانه‌های موشکی اس 300 بین مسکو و تهران و امتناع روس‌ها از تحویل آنها به ایران که منجر به اعتراض زیادی در محافل سیاسی و رسانه‌ای این کشور شد، سر انجام در اردیبهشت ماه سال 95 با توجه به توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5، این سامانه‌ها به ایران تحویل داده شد. در واقع روسیه پس از رفع تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، قرارداد اس-300 را در دستور کار قرار داد و پس از تجدید و اصلاح این قرارداد، سامانه اس-300 وارد کشور شد.
در سال 2007 قراردادی نظامی بین ایران و روسیه برای دریافت سامانه پدافندی اس-300 امضا شده بود، اما روس‌ها در سال 2010 به بهانه تحریم‌های سازمان ملل حاضر نشدند این سامانه دفاعی را تحویل ایران دهند. در همان مقطع ایران اعلام کرد که در دادگاهی در ژنو علیه روسیه شکایتی قانونی را مطرح کرده است. اما پس از توافق هسته‌ای ایران و غرب و رفع تهدیدهای نظامی علیه ایران، روس‌ها آماده تحویل سامانه اس-300 شدند.
در اصل ولادیمیر پوتین در فروردین ماه سال 94 و درماه‌های پایانی مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب، با امضای حکمی، ممنوعیت فروش سامانه اس-300 به تهران را لغو کرد. رئیس جمهور روسیه گفته بود که تحویل سامانه دفاعی اس-300 به ایران نقض تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل محسوب می‌شود.
>روسیه بدعهد این بار متعهد است؟
با این حال باید دید در حال حاضر که برجام سرنوشت نامشخصی دارد و طرفین این قرارداد هر کدام ساز خودشان را کوک کرده اند، آیا روسیه بر سر عهد و پیمان خود با ایران باقی خواهد ماند؟
احمد شیرزاد، تحلیلگر سیاسی در این خصوص به آفتاب یزد گفت:
« اگر عطف به ماسبق کنیم متوجه می‌شویم که در قرارداد تسلیحاتی جدید هم قطعا با بد عهدی‌هایی از سوی روسیه مواجه خواهیم شد و این موضوع مختص به روسیه هم نیست، واقعیت این است که شرایط ما در قرار داد‌ها به وضع داخلی خودمان بستگی دارد یعنی در طول تاریخ هر گاه یک حکومت قوی، مستقر و با اراده در مرکز وجود داشته دولت‌های خارجی هم بیشتر و محکم‌تر پای میز مذاکره آمده اند. علت تعویق اس 300 روسیه به ایران هم این بود که ما در شرایط تحریم بین‌المللی قرار گرفته بودیم و قطعنامه‌های متعددی علیه ما صادر شده بود به همین دلیل هم طبیعی است که کشور‌های دیگر هم رغبتی برای اینکه به تعهدات خودشان نسبت به ما عمل کنند، نداشتند.»وی تصریح کرد:« معمولا وقتی یک کشور در مقابل کشور قدرتمند و در شرایط نرمال قرار بگیرد نمی‌تواند از قرار داد هایش به این راحتی تخطی کند چون اگر این کار را انجام بدهد با اقدام متقابل رو به رو خواهد شد و ضرر خواهد کرد اما کشور‌ها وقتی احساس می‌کنند از به تعویق انداختن تعهداتشان خیلی ضرر نمی‌کنند اصراری بر انجام آن تعهدات خود نخواهند داشت.»
این تحلیلگر سیاسی افزود:« از سوی دیگر کشور‌هایی مثل روسیه، چین و حتی خیلی از کشور‌های اطرافمان، مسئله رابطه با ایران را به یک کالای قابل فروش تبدیل می‌کنند به این معنا که برای اینکه از طرف غربی خود امتیازی بگیرند به ظاهر کمی خودشان را به ایران نزدیک می‌کنند و بعد هم باجشان را از غربی‌ها به خصوص آمریکایی‌ها می‌گیرند تا روابطشان با ایران را به تعویق بیاندازند و یا به تعهداتشان عمل نکنند! البته در مورد روسیه این موضوع کمی فرق دارد چرا که روسیه قدرتمند‌تر از این حرف‌ها است که بخواهد با چنین چیز‌هایی معامله سیاسی انجام بدهد اما تلویحا روس‌ها هم خیلی از این قاعده مستثنی نیستند و عملا روسیه سعی می‌کند که با کارت ایران در زمینه مقابله با آمریکا و غرب بازی کند. یعنی جاهایی که میخواهد به غربی‌ها چشم زهری نشان بدهد سعی می‌کند خودش را به ایران نزدیک کند. البته این موضوع از لحاظ روابط بین‌الملل بسیار طبیعی است چون کشور‌ها عهد اخوت با یکدیگر نخوانده‌اند و برای منافع خودشان است که وارد عمل می‌شوند. ما هم باید با همین قاعده به منافع خودمان فکر کنیم و ببینیم در هر قراردادی آیا منافع ما تضمین می‌شود یا خیر.»
شیرزاد تاکید کرد:« در قرارداد تسلیحاتی با روس ها، نوع قرار داد می‌تواند مشخص کند که آیا واقعا منافع طرفین در نظر گرفته شده است یا نه؟ اما طبیعتا من فکر می‌کنم دولتمردان ما باید به نوع قرارداد‌هایی که متکی به قول و قرار و خوش عهدی دیگران است و نپردازند. در این شرایط ما باید به ناچار به قرار داد‌های کوتاه مدت‌تر و نقدی‌تر رو بیاوریم که بده بستان آن در ارقام و اقلامی باشد که گیر تحریم‌های غرب نشویم. بنابراین ما در کوتاه مدت ناچاریم قرار داد‌های دست به نقد‌تری را دنبال کنیم.»